Lighthouse Willemstoren, Poeloe Bras

Deze foto van de "Willemstoren" vuurtoren en kazerne op Poeloe Bras (Pulau Breueh) is op karton geplakt. Onder de foto bevindt zich een kleine albuminefoto met de tekst: "Willem's toren 1875. Gesticht in oorlogstijd den vrede gewijd. Tevens een blijvende eerezuil de dapperen en braven, die ter bereiking van dit doel des vredes hun bloed en leven ten offer gaven." Op de vuurtoren zelf is boven de ingang een plakkaat te zien. Mogelijk is de kleine albuminedruk een foto van deze tekst boven de deur.

In 1877 kreeg koning Willem III een fotoalbum aangeboden van de in Batavia gevestigde fotostudio Woodbury & Page (1). In een grote, blauwfluwelen doos met zilverkleurige metalen letters zaten vijftig op karton geplakte albuminefoto’s over Aceh (Sumatra), waaronder deze foto. In dit gebied was van december 1873 tot januari 1874 met succes een tweede militaire expeditie ondernomen. De foto’s geven de koning een indruk van het gebied: de rede van Koetaradja (de hoofdstad, Banda Aceh), diverse militaire kampementen, straatbeelden, de Europese middenstand die zich er had gevestigd en de kraton (paleis) van de sultan. Onder de foto van de Willemstoren wordt vermeld dat de vuurtoren in 1875 in oorlogstijd gebouwd was, gewijd aan de vrede, als blijvend monument voor de gevallenen. De Nederlandse vlag is in top. Gevechtshandelingen en groepsportretten met militairen ontbreken in dit album (2). Op basis van de foto’s kon de koning niet anders concluderen dan dat de weerstand in Aceh tot het verleden behoorde. Men beschouwde de oorlog destijds werkelijk als beëindigd (3). De strijd in Aceh leek gestreden! Het bleek een luchtbel, pas in 1914 zou de Aceh Oorlog na hardhandig optreden en veel bloedvergieten definitief tot een einde komen. Dit fotoalbum vertelt veel over de ontwikkeling van de fotografie in Nederlands-Indië, over de rol die het speelde in de beeldvorming, over de rol van de fotograaf, de opdrachtgevers en het gebruik van foto’s in de koloniale context.

Rob Jongmans

(1) Volgens Wachlin (1994, p. 24) werd er in 1877 eenzelfde album (waarschijnlijk dit album, ALB-1461) door Woodbury & Page aan Koning Willem III werd aangeboden. De begeleidende brief is gedateerd op 19 oktober 1877 en bevindt zich in het Koninklijk Huis Archief. Er was in dat jaar een fotograaf van W&P actief in Aceh. Naar aanleiding van deze schenking vroeg de fotostudio om het predikaat Hofleverancier, dat haar uiteindelijk werd gegund. Bemiddeling vond hierbij plaats door gouverneur-generaal J.W. van Lansberge (1830-1905), die een lovende aanbevelingsbrief schreef. Vanaf 1879 begon Woodbury & Page te adverteren met het bijbehorende wapenschild van het Koninklijk Huis.
(2) Dit in tegenstelling tot latere albums met titel als Gezigten op Atjeh (Alb-0298 t/m 0301) waar veel meer nadruk ligt op de militaire kampementen en groepsportretten van militairen.
(3) Niet alleen deze foto is een treffend voorbeeld hiervan, ook bijvoorbeeld het Aceh-monument dat in 1883 de Victorie verbeeldde op de wereldtentoonstelling in Amsterdam. Deze wereldtentoonstelling, de ‘Internationale Koloniale en Uitvoerhandel Tentoonstelling’ werd van 1 mei tot 31 oktober gehouden.

19,1 x 24,1cm (7 1/2 x 9 1/2in.)

Source: collectie.tropenmuseum.nl