Belge

Hazinenin çıkardığı evrak-ı nakdiyenin kuru dördüncü orduya bağlı bölgede Osmanlı İmparatorluğu'nun bütün bölgelerindekilerden düşüktür. Saha hayati öneme sahip bölgelerden oluştuğu için bu değer kaybı Irak ve Anadolu'da hissedilmiş, Suriye ve Filistin ahalisi ve ordunun bizzat kendisi için büyük bir musibet halini almıştır. Kâğıt paradaki bu mütemadi değer kaybının tek nedeni spekülasyondur, zira hazinemiz tarafından çıkarılan kâğıt paralarİısviçre, Almanya ve hatta Fransa'da olağanüstü itibar görmektedir ve Türkiye ile müttefikleri askeri açıdan her bakımdan üstün durumdadır. Dileğim ve emrim kâğıt ve altın paralar arasındaki tüm farkın ortadan kaldırılarak bu spekülasyona bir son verilmesidir. Bu durumun kendiliğinden istikrara kavuşacağını ümid ettiğimden sertliğe başvurmaktan kaçınmıştım. Ancak geçen iki yıl içindeki tecrübem orduyu, halkı ve ülkeyi koruyacak hayati bir önlem alınmasının acil ve kutsal bir ihtiyaç olduğunu göstermiştir. Yine de bu aşırı yola başvurmadan, son bir hal çaresi olarak aşağıdaki tedbirleri ilan ediyorum: 1. Valiler ve mutasarrıflar mali ve toplumsal nüfuza sahip iktisadi durumu etkileyebilecek herkesi, yani bankacılık kurumlarının, özellikle Osmanlı Bankası'nın ve Alman bankalarının müdürlerini, kapitalistleri, önemli tüccarları, sarrafları ve ayan ile eşraf arasından nüfuz sahibi kişileri toplantıya çağıracaklardır. Toplantıda bu kişiler altın ile kâğıt para arasındaki farkı gidermek için alınması gereken önlemleri görüşecek ve bunları 15 Mayıs'a kadar yürürlüğe koymayı taahhüt edecektir. 2. Toplumun üst sınıfını oluşturan bu eşrafın, bu hedefe erişmek için en akıllıca ve en yararlı önlemleri uygulamaya koymasını bekliyor ve başarıya ulaşacaklarından kuşku duymuyorum. 3. Hayal kırıklığına uğrayacak olursam ve 15 Mayıs'a kadar kâğıt para ile altının değerleri arasındaki fark ortadan kalkmayacak olursa, yani bütün mal ve mamullerin kâğıt para ve altın olarak fiyatları aynı seviyeye gelmemiş olursa, kura çekerek, Osmanlı Bankası'nın ve Alman bankalarının müdürleri de dahil olmak üzere, yukarıda anılan eşrafın %10'unu Anadolu ve Rumeli vilayetlerine sürdüreceğim. 4. Valiler bu amaçla eşrafın isimlerini ve ailelerinde kaç kişi olduğunu belirten alfabetik listeyi iki nüsha halinde bana vereceklerdir. 5. İlk grubun sürülmesinden 6 hafta sonra bunu, kâğıt paranın gerçek değeri tesis edilene kadar, ikinci, ardından bir üçüncü grup, vd. vb.? izleyecektir. 6. Evrak-ı nakdiyenin mevcut durumunun, Suriye ve Filistin açısından yarattığı adaletsizlik, büyük bir felaket niteliğine bürünmüştür. Bu kötülüğü gidermek için alınacak en aşırı önlemleri bile yoksulların ve genel olarak ülkenin gerçek yararı için yapılmış işler sayıyorum.