Poliptyk Grudziądzki

Poliptyk, ufundowany do kaplicy zamku krzyżackiego w Grudziądzu, jest najstarszym zachowanym w Polsce wielkim retabulum o ruchomych skrzydłach. Dziś możemy sobie tylko wyobrażać, jak duże wrażenie wywoływało to dzieło w chwili uroczystego otwierania kolejnych części. Na co dzień wierni oglądali zamknięte skrzydła ołtarza, czyli rewersy, ukazujące przedstawienia Męża Boleści i Matki Boskiej Bolesnej, oraz trzy sceny z wizją Sądu Ostatecznego. Dopiero po otwarciu pierwszej pary skrzydeł widoczny był cykl pasyjny. Druga para skrzydeł otwierana była z okazji najważniejszych świąt i przedstawiała malowidła odnoszące się do bożego macierzyństwa Marii, patronki zakonu krzyżackiego. Prowadzą one do scen tablicy środkowej, obrazujących wywyższenie Marii jako Matki Boga. W dolnej strefie widzimy Zaśnięcie Marii. Zgodnie z apokryficzną tradycją Chrystus przyjmuje na swe ręce jej nieskalaną duszę (ukazaną tu jako mała dziewczęca postać). Towarzyszą mu apostołowie, cudownie przeniesieni z różnych stron świata, gdzie głosili Ewangelię. Scena górna przedstawia Triumf Marii, czyli przyjęcie jej w niebie przez Syna i koronację na Królową Niebios.

Malowidła reprezentują wczesne cechy stylu pięknego, który charakteryzuje miękki i płynny modelunek, kształtujący delikatne, pełne gracji postacie, o pięknych twarzach i wytwornych gestach. Okrywające je szaty układają się w dekoracyjne fałdy, miękko spływające wzdłuż ciała.