De oude toren van Nuenen

Geschilderde versie
De 12de-eeuwse kerktoren van Nuenen is zo in verval geraakt dat hij in juni 1885 moet worden afgebroken. In de zeventien maanden daarvoor legt Van Gogh de toren vast in schilderijen, tekeningen en aquarellen, in totaal 35 werken. Dit werk is een van de eerste geschilderde versies. De ontmanteling is nog niet begonnen, de spits staat er nog op.

Ommuurde kerkhof
Van Gogh schildert de toren onder een zwaar bewolkte hemel. Voor de wolkenlucht grijpt hij terug op de traditionele landschapschilderkunst, met name op het werk van Jacob van Ruisdael, John Constable en Charles Daubigny. Minder prominent maar wel indringend aanwezig is ook het ommuurde kerkhof, waarvan de donkere houten kruisen boven de muur uitsteken.

Bijzondere betekenis
Voor Van Gogh zijn de toren en het kerkhof meer dan een schilderachtig motief: ‘ik heb willen zeggen hoe die ruïne aantoont aldaar sedert eeuwen de boeren ter ruste worden gelegd in de akkers zelve, welke zij bij hun leven doorwroeten (…) hoe echter het leven & sterven der boertjes almee ’t zelfde is en blijft: gelijkmatig uitspruiten en verwelken als ’t gras en de bloempjes die daar wassen op dien kerkhofsgrond.’