Loading

The Virgin Pantanassa

Andreas RitzosSecond half of the 15th century

Monastery of St. John the Theologian, Patmos, Greece

Monastery of St. John the Theologian, Patmos, Greece
Patmos, Ελλάδα

Andreas Ritzos was one of the most important icon painters who worked in Crete during the second half of the 15th century. He seems to have been living permanently in Candia (Heraklion), where he had his workshop, with at least three more other painters, and later on his two sons. At Candia, his clientele was of both dogmas, as can be seen from the two types of signatures he used, one in Greek and one in Latin. Only eleven signed works of Ritzos survive today, but many others are attributed to him. The attribution of an icon to Ritzos cannot be safe, since he seems to have been famous at his time, and his work must have served as a prototype not only for his contemporary artists, his sons and the members of his workshop, but for many generations of Cretan painters. The two icons of Patmos, the Christ Pantokrator and the Virgin Pantanassa, are the biggest and most imposing of his known works. The Virgin is portrayed enthroned with the Child on her lap. Christ, depicted frontally, blesses with the right hand and holds a raised scroll with his left. The throne is of Venetian style, marble-hewn, and placed on a pedestal with two steps. In addition to its carving and the renaissance cyma, the throne is adorned with inlaid red and green marbles and golden ornaments. The Virgin’s silver nimbus, patterned with an embossed floral Turco-Persian motif bears in frame the inscription; Μνήστητη Κύριε Νεοφύτου Αρχιεπισκόπου Καρπάθου (Remember me Thou Lord, Neophytos Archbishop of Karpathos), a Patmian that made many donations to the Monastery. At the height of the Virgin’s head are depicted in bust and in small scale Saint James to the left holding a closed scroll and Saint Christodoulos to the right, in a pose of veneration, wearing the ‘koukoulion’ of the monk. The modelling of the nude parts of the figures -face, hands and feet- have been executed with utmost care, according to the Palaeologan technique of lights of double width on the warm ochre flesh. The tone transitions are very soft and the contrasts between the bare parts and the undermodelling are not strong. The painter’s signature, in black capital letters is placed on the lower part of the throne: ΧΕΙΡ ΑΝΔΡΕΟΥ ΡΙΤΖΟΥ.

Show lessRead more
  • Title: The Virgin Pantanassa
  • Creator Lifespan: c. 1421 - c. 1492
  • Creator Nationality: Greek
  • Creator Gender: Male
  • Creator Birth Place: Candia
  • Date Created: Second half of the 15th century
  • Στοιχεία έργου: Θεοτόκος Παντάνασσα. Ανδρέας Ρίτζος, δεύτερο μισό του 15ου αιώνα. Ξύλο με καμβά και ανάγλυφη κορνίζα.
  • Περιγραφή: Ο Ανδρέας Ρίτζος είναι ένας από τους σημαντικότερους εικονογράφους της Κρήτης κατά το δεύτερο μισό του 15ου αιώνα. Φαίνεται ότι ζούσε μόνιμα στον Χάνδακα (Ηράκλειο), όπου και διατηρούσε εργαστήριο με τουλάχιστον τρεις άλλους ζωγράφους, αργότερα και τους δύο γιους του. Στον Χάνδακα, η πελατεία του ανήκε και στα δύο δόγματα, όπως φαίνεται από το γεγονός ότι υπέγραφε και στα Λατινικά και στα Ελληνικά. Μόνο έντεκα ενυπόγραφα έργα του Ρίτζου σώζονται σήμερα, αλλά πολλά ακόμη του έχουν αποδοθεί. Η απόδοση μίας εικόνας στον Ρίτζο δεν μπορεί να είναι ασφαλής, καθώς φαίνεται ότι ήταν διάσημος στην εποχή του και η δουλειά του θα λειτουργούσε σαν πρότυπο όχι μόνο για τους συγχρόνους του, τους γιους και τα μέλη του εργαστηρίου του, αλλά και για πολλές γενιές Κρητών ζωγράφων. Οι δύο εικόνες της Πάτμου, ο Χριστός Παντοκράτορας και η Θεοτόκος Παντάνασσα, είναι τα μεγαλύτερα και τα πιο επιβλητικά από όλα τα γνωστά του έργα. Η Θεοτόκος απεικονίζεται και Βρεφοκρατούσα. Ο Ιησούς, μετωπικός, ευλογεί με το δεξί και κρατά υψωμένο ένα κλειστό ειλητό με το αριστερό χέρι. Ο θρόνος είναι ενετικής τεχνοτροπίας, με μαρμάρινη επίστεψη, και στέκεται σε βάθρο με δύο σκαλιά. Πέραν των σκαλισμάτων του και του αναγεννησιακού διακοσμητικού κύματος, ο διακοσμείται με κόκκινα και πράσινα ένθετα κομμάτια μαρμάρου και χρυσά κοσμήματα. Το ασημένιο φωτοστέφανο της Θεοτόκου, κοσμημένο με ανάγλυφο άνθινο Τούρκο-Περσικό μοτίβο, φέρει στο πλαίσιο την επιγραφή: Μνήστητη Κύριε Νεοφύτου Αρχιεπισκόπου Καρπάθου, που αναφέρεται στον Πάτμιο Νεόφυτο Γριμάνη, μεγάλο αφιερωτή της Μονής. Στο ύψος της κεφαλής της Θεοτόκου, σε προτομή και μικρό μέγεθος, απεικονίζονται ο Άγιος Ιάκωβος στα αριστερά να κρατά ένα κλειστό ειλητό, και ο Όσιος Χριστόδουλος στα δεξιά, σε στάση προσκύνησης, ενώ φορά το ‘κουκούλιο’ του μοναχού. Το πλάσιμο των γυμνών τμημάτων των μορφών -πρόσωπο, χέρια και πόδια- έχει εκτελεστεί με εξαιρετική φροντίδα, ακολουθώντας την Παλαιολόγεια τεχνική φωτοσκιάσεων πάνω στη θερμή ώχρα του προσώπου. Οι διαβαθμίσεις των χρωματικών τόνων είναι πολύ απαλές και η αντίθεση ανάμεσα στα γυμνά μέλη και το βάθος της εικόνας δεν είναι έντονη. Στο κάτω μέρος του θρόνου είναι ορατή η υπογραφή του καλλιτέχνη: ΧΕΙΡ ΑΝΔΡΕΟΥ ΡΙΤΖΟΥ.
  • Physical Dimensions: w90 x h164 cm (Complete)
  • Bibliography: Manolis Chatzidakis, Icons of Patmos. Questions of Byzantine and Post-Byzantine Painting, National Bank of Greece, Athens 1985. Athanasios D. Kominis (ed.), Patmos. The Treasures of the Monastery, Ekdotike Athenon, Athens 1988.
  • Painter: Andreas Ritzos
  • Type: Icons, religious works, paintings
  • Rights: Monastery of Saint John the Theologian, Patmos, Monastery of Saint John the Theologian, Patmos
  • Medium: Wood with canvas and frame in relief
Monastery of St. John the Theologian, Patmos, Greece

Get the app

Explore museums and play with Art Transfer, Pocket Galleries, Art Selfie, and more

Interested in Visual arts?

Get updates with your personalized Culture Weekly

You are all set!

Your first Culture Weekly will arrive this week.

Home
Discover
Play
Nearby
Favorites