Şevkiye Köşkü

Topkapısı Sahilsarayı’nın solunda (güney yönünde), III. Selim (1789-1808) tarafından annesi Mihrişah Valide Sultan (ö.1805) için saltanatının ilk yıllarında (1789-1891 arasında) yaptırılan Şevkiye Köşkü 1862’deki Sarayburnu yangınında veya 1871’de tren hattının geçirilmesi sırasında ortadan kalkmıştır. “Serdab Köşkü” ve “Yeni Köşk” olarak da anılır. Surlara oturan ve batıya (Anadolu yakasına) yönelik olan yapı iki katlıdır. Arkasındaki yeni bahçe ile aynı kotta yer alan ahşap duvarlı esas katta, Türk konut mimarisinin merkezî sofalı ve eyvanlı kadîm şeması Batı kökenli Barok üslubun etkisiyle yorumlanarak uygulanmıştır. Doğu-batı ekseninde yapıyı kat eden divanhane, beyzi planlı ve kubbeli bir sofayla batı yönünde buna saplanan sedirli bir eyvandan meydana gelmektedir. Kuzey ve güney yönlerindeki eyvanlar ise sofadan soyutlanarak yüklüklü odalara dönüşmüştür. Kurşun kaplı kırma çatı altında gizlenen ve beyzi bir göbekten kubbe eteğine doğru yayılan ışınlarla bezeli olan basık sofa kubbesi Fransız kökenli Directoire üslubunun etkilerini yansıtır. S. H. Eldem, Osmanlı konut mimarisinde 19. yüzyıl 3. çeyreğine kadar varlığını sürdüren beyzi planlı sofaların ilk kez bu köşkte uygulanmış olduğu görüşündedir.