"Léonie
La Fontaine (Brussel, 1857-1949) is niet enkel de zus van een van de
belangrijkste Belgische politieke figuren van het begin van de 20e
eeuw, Henri La Fontaine, een socialistisch senator, stichter van het
Mundaneum en Nobelprijswinnaar voor de Vrede in 1913, zij is vooral
bekend als de Belgische pionier in de strijd voor het feminisme en
pacifisme."
Net als haar broer krijgt Léonie een progressieve opvoeding en haar moeder, Marie-Louise Philips (1826-1899), organiseert regelmatig recepties waar tal van intellectuelen op aanwezig waren. De veelvuldige gevechten gestreden door Léonie voor het feminisme en de vrede zullen trouwens grotendeels door haar moeder beïnvloed worden.
Marie-Louise Philips, moeder van Henri en Léonie La Fontaine (1826-1899)
Léonie La Fontaine...
... hier poserend met enkele vriendinnen
Léonie heeft een zeer nauwe band met haar broer Henri La Fontaine en volgt zijn loopbaan dan ook met grote aandacht. Ze zullen trouwens ook regelmatig samenwerken om diverse projecten in goede banen te leiden, of dat nu politieke activiteiten of een intellectuele samenwerking betreft.
Léonie La Fontaine, haar broer Henri, uiterst rechts, en een paar vrienden tijdens een uitstap naar Zwitserland.
De affaire Marie Popelin als startpunt van de feministische strijd in België :
De affaire Popelin barst los in 1888. Marie Popelin (1846 – 1913) is afgestudeerd aan de faculteit rechten van de Université Libre de Bruxelles, maar ze mag niet de eed als advocaat afleggen aan de Balie van Brussel omdat ze een vrouw is. Deze discussie roept een beweging in het leven die de toestand van de vrouw in België aan de kaak stelt. Progressieve mannen en vrouwen, waaronder Hector Denis, Louis Franck, Marie Popelin, Isala Van Diest, Henri La Fontaine en Léonie La Fontaine, behoren tot deze beweging die leidt tot de oprichting van de Belgische Liga voor de Rechten van de Vrouw in 1892.
Brief van Marie Parent, voorzitster van de Belgische Liga voor de Rechten van de Vrouw in 1931 La Ligue, het magazine van de Belgische Liga voor de Rechten van de Vrouw
Vanaf dat moment wordt de feministische strijd voor Léonie La Fontaine haar voornaamste aandachtspunt. Ze treedt toe tot de administratieve raad van de Liga. Ze is afwisselend schatbewaarster, voorzitster van de afdeling Liefdadigheid en uitgeefster van het tijdschrift van de Liga. Ze voert algemene propaganda voor de emancipatie van de vrouw: afschaffing van de Salische wet, stemrecht, het recht om te sparen en te getuigen en de openstelling van veel meer beroepen voor vrouwen.
Het Bureau van de Belgische Liga voor de Rechten van de Vrouw in 1897 De Vrouw en de Balie 1901 Marie Popelin, Secretaris-Generaal van de Belgische Liga voor de Rechten van de Vrouw
Het delen van kennis voor iedereen: Informatie gericht op meisjes
Léonie La Fontaine heeft een zeer nauwe band met haar broer en zijn strijd en vanaf 1893 werkt ze mee aan de redactie van de fiches van het Universeel Bibliografisch Repertorium aan de zijde van Paul Otlet en Henri La Fontaine.
Die twee werken samen aan de oprichting van het Internationaal Bibliografisch Instituut te Brussel in 1895.
De medewerking van Léonie La Fontaine aan die catalogus moedigt haar aan de vrouw, feministische propaganda en informatie te promoten. In 1895 organiseert ze bij haar thuis een kantoor dat informatie verzamelt omtrent beroepen, carrières en loopbanen voor vrouwen.
Aan het begin van de XXste eeuw begint haar project internationale allures te krijgen met de oprichting van het Office de Documentation (het Documentatiekantoor) voor de vrouw in de schoot van het Internationaal Bibliografisch Instituut.
Het Universeel Bibliografisch Repertorium rond 1900
Het Belgisch feminisme krijgt een internationale uitstraling:
In 1905 groeperen alle politieke overtuigingen van de vrouwenbeweging in België zich in de Vrouwenraad.
Deze nieuwe organisatie laat vrouwen toe lid te worden van de internationale vrouwenbeweging: de Internationale Vrouwenraad (CIF), die in 1888 door Amerikaanse vrouwen opgericht werd voor vrouwen in de VS.
Grote Amerikaanse Vrouwen
De Vrouwenraad - Leden
Het statuut van de vrouw, publicatie van de Internationale Vrouwenraad Lidkaart van Léonie La Fontaine van de “Wereldbond voor Vrouwenkiesrecht” (Fédération mondiale pour le Suffrage des Femmes) Brief van Mevrouw Jules Siegfried aan Léonie La Fontaine - 1914
Dag van de Duitse vrouwen, Keulen 1903
Brief van de Italiaanse Vrouwenraad (Consiglio Nazionale Delle Donne Italiane) geadresseerd aan Léonie La Fontaine] - 1913)
Het feminisme voorbij: het pacifistisch engagement
Het pacifistisch engagement van Léonie La Fontaine begint officieel wanneer ze in 1895 lid wordt van de Union internationale des femmes pour la Paix (De Internationale Beweging van vrouwen voor de Vrede).
De organisatie van de Vredesconferentie in Den Haag in 1899 zal enkel haar engagement benadrukken in het feministisch pacifisme.
Vanaf 1911 zet Léonie zich in voor een sensibiliseringsactie bij de jongeren in de scholen van de stad Brussel. In België wordt ze het vrouwelijk uithangbord voor het pacifisme en wordt ze voorzitster van de pacifistische organisatie binnen de Vrouwenraad.
Op internationaal niveau diversifiëren haar acties zich binnen organisaties zoals de sectie “Peace and Arbritation” van de Internationale Vrouwenraad.
Conferentie
georganiseerd door de Ligue Internationale des Femmes pour la Paix et
la Liberté (De Internationale Beweging van vrouwen voor Vrede en
Vrijheid) De accreditatiekaart van Léonie La Fontaine om te stemmen tijdens het XIXe Universeel Vredescongres te Genève in 1912 Programma
van het Fête de la Paix (het Vredesfeest) van 18 mei 1911,
georganiseerd onder de Auspiciën van de Gemeente Laken
Wedstrijd voor de compositie van een symbool van de vrede, geopend door de Pacifistische Raad van de Vrouwenraad - 1912
Vredessymbool – 1912
Vredessymbool, L. Wehli - 1912
Tijdens de Eerste Wereldoorlog vlucht Léonie naar Zwitserland waar ze deelneemt aan de beweging voor internationale wederzijdse hulp en ze aarzelt ook niet haar pacifistische redevoeringen boven te halen tijdens de conferentie van Den Haag in 1915.
Postkaart ontvangen door Léonie La Fontaine in 1916
Na de oorlog, tijdens de algemene verkiezingen van 1921 herbegint Léonie haar militante activiteiten en ze richt samen met Marie Parent de Parti Général des femmes belges (de Belgische Algemene VrouwenPartij) op.
De partij haalt geen enkele zetel maar ze weerspiegelt wel al de idealen verdedigd door de vrouwen, die nog altijd niet van stemrecht genieten. In België moeten de vrouwen op dat recht wachten tot 1948…
Parti Général des femmes belges: “Oproep aan de vrouwen” - 1921 De vrouw en haar stem door Marie Parent
Vergelijkende tabel van landen waar vrouwen stemrecht hebben en waar vrouwen in het Parlement en de Senaat kunnen zetelen.
Politieke rechten van de vrouw in de wereld
Aantal vrouwelijke parlementsleden per politieke partij in Engeland - 1930
De suffragettes op kruistocht in Londen: propaganda over het water - 1910
Engelse politieke affiche
Anna Rogstad, het eerste vrouwelijke parlementslid in Noorwegen in 1911
“Uw kiesbrief, mevrouw”
Een nieuwe generatie feministes eist zijn plaats op in de samenleving.
Tijdens de jaren ’20 krijgen vrouwen toegang tot de Balie en in 1924 richt Léonie de Belgische afdeling op van de Ligue Internationale des Femmes pour la Paix et la Liberté.
Haar acties tijdens de jaren ’30 zullen meer met pacifisme te maken hebben dan met het feminisme.
Na de Tweede Wereldoorlog krijgen vrouwen stemrecht en, o ironie, Léonie sterft op 26 januari 1949, het jaar dat dat recht officieel van kracht wordt…
Karikatuur: de politici trachten de vrouwelijke stemmen voor zich te winnen nadat die stemrecht hebben verkregen
"“Nochtans
komt er een dag, daar hopen wij toch vurig op, wanneer vrouwen geroepen
worden om zich naast mannen te zetten. Op die dag, en daar zijn we van
overtuigd, worden oorlogen onmogelijk. Op die dag stoppen het
militarisme en het imperialisme en zullen we in gouden letters op de
muren van onze parlementen kunnen schrijven: De Verenigde Staten van
Europa.”
Léonie La Fontaine
»
Léonie La Fontaine"
Rôle—Stéphanie Manfroid, responsable des archives
