Wizerunek Mikołaja Kopernika

Jedna z najwcześniejszych grafik przedstawiających wizerunek Mikołaja Kopernika. Drzeworyt ukazuje uczonego w półpostaci, w prostokątnej ramie, z głową lekko zwróconą w prawo. Na tle z subtelnym kreskowaniem wyróżnia się częściowo widoczna prawa ręka Kopernika, trzymająca konwalię – symbol praktyki lekarskiej. Postać odziana jest w kaftan z wywiniętym kołnierzem ozdobiony futrzanymi lamelkami na ramionach.
Rytownik umieścił inskrypcje w ozdobnych polach obramowanych perłowym ornamentem: „NICOLAVS COPERNICVS / Mathematicus” oraz łaciński dystych: „Quid tum? si mihi terra mouetur, Solque quiescit, / Ac coelum: constat calculus inde meus. / M. D. XLI.” [Cóż wtedy? Jeśli Ziemia się dla mnie poruszy, Słońce spocznie. Wówczas moje obliczenia dla nieba będą ustalone. 1543].
Interesująca jest geneza powstania tej grafiki. Rysunek wykonał Tobias Stimmer, natomiast sam drzeworyt, jak się przypuszcza, przygotował Christoph Murer. Została ona opublikowana w dziele Nicolausa Reusnera „Icones sive imagines virorum literis illustrium”, wydanym po raz pierwszy w Strasburgu w 1587 r. Analiza kompozycji sugeruje, że pierwotny portret mógł być zamknięty w owalnej ramie – świadczą o tym charakterystyczne załamania w dolnych rogach ryciny. Najprawdopodobniej Murer, adaptując grafikę do formatu drzeworytu, ograniczył jej kompozycję do prostokąta, rezygnując z pełnego przedstawienia prawej ręki Kopernika.
Czy Stimmer był autorem pierwotnego szkicu? To bardzo prawdopodobne, zwłaszcza że jest również twórcą portretu Kopernika w katedrze strasburskiej, datowanego na 1574 r. Jego dzieło stanowi jeden z kluczowych przykładów wczesnych ikonograficznych wyobrażeń wielkiego astronoma.