İmtiyazname

Mukaddime Taraf-ı Saltanat-ı Seniyye'den Zat-ı Vala-yı Hazret-i Sadaret-penahi ve Hariciye Nazırı ve Meclis-i Vala-yı Ahkâm-ı Adliye Reisi ebehhetlu devletlu Paşalar hazeratı ile Maliye Nazırı devletlu Paşa ve Divan-ı Muhasebat Reisi atufetlu Efendi hazeratı ve diğer tarafdan Londra'da noter püblik Mösyö Vilyam Veb Ven ile Paris'de noter Mösyö Laten huzurlarında usulüne tevfikan tanzim kılınmış ve Divan-ı Hümayun'da mahfuz bulunmuş olan iki kıta ruhsatname mucibince Mösyö Çon İstevart ile Mösyö Edvar Gilbertson'un müvekkillleri ve Banka'nın Londra'daki müessisleri olan ve gerek kendi namlarına ve gerek merkezi Londra'da bulunan Bank Otoman namına akd-ı mukavele eden Mösyö Vilyam Kley Baronet (baronet William Clay) ve Mösyö Baskov Depre Grenfel (Pascoe du Pré Grenfell) ve Mösyö Laklan Makintoş Reyt (Lachlan Mackintosh Rate) ile yalnız kendi namına akd-ı mukavele eden Mösyö Rişard Direk (Richard Drake) ve kezalik Paris'de noter Mösyö Piyan dö Sen Jil huzurunda usulüne tevfikan tanzim kılınmış ve Divan-ı Hümayun'da mahfuz bulunmuş olan bir kıta ruhsatname mucibince Mösyö Fredrik Greninger {Frédéric Greininger) ve Mösyö Vensan Pufarini (Vincent Buffarini) ve Mösyö Rodolf Hotenger'in (Rodolphe Hottinguer) müvekkileri ve Banka'nın Paris'deki müessisleri olan ve gerek kendi namlarına ve gerek merkezi Paris'de bulunan Kredi Mobilyer Şirket-i Umumiyesi namı ve müdürü sıfatı ile hareket eyleyen ve şirket-i mezkûrenin idare meclisinin reisi olan Mösyö İsak Perer ile şirket-i mezkûrenin müdürü bulunan Mösyö Kazmir Salvator ve gerek kendi namına ve gerek merkezi Madrid'de bulunan İspanya Kredi Mobilyer Şirket-i Umumiyesi namı ve müdürü sıfatı ile hareket eden Mösyö Emil Perer (Émile Péreire) ve ashab-ı emlakdan olub kendi namına hareket eden Mösyö Öjen Perer (Eugène Péreire) ve merkezi Paris'de bulunan Hotenger Banka Kumpanyası namına ve bu kumpanyanın şirket imzasını vaz' eylemeğe salahiyeti olan şeriklerden biri olmak üzere akd-ı mukavele eden sarraf Mösyö Filip Hotenger (Philippe Hottinguer) ve Fuld ve Şürekâsı isim ve şöhretiyle maruf olarak Paris'de müesses bulunan banka namına ve bu bankanın şirket imzasını vaz'a mezun olan şeriklerinden biri olmak sıfatıyla hareket eden sarraf Mösyö Ernest Adolf Fuld (Ernest-Adolphe Fould) ve merkezi Paris'de bulunan Male Karındaşlarla Şürekâsı Bankası namına ve bu bankanın şirket imzasını vaz' etmeğe salahiyeti olup şirket-i mezkûre namına akd-ı mukavele eden Şarl Male (Charles Mallet) ve Pilye Vil Kumpanyası isim ve şöhretiyle maruf olarak Paris'de müesses olarak sarraf kumpanyası namına ve bu kumpanyanın şirket imzasını vaz'a mezun şürekâsından biri olmak sıfatıyla hareket eden Mösyö Pile Vil (Pillet-Will) ve Paris'de kendi namına hareket eden sarraf Mösyö Floranten Aşil Baron Seyler (Florentin-Achille Baron Seillère) ve Paris'de müesses olan Ştern ve Şürekâsı Bankası namına ve bu bankanın imzasını vaz'a mezun olup bu sıfatıyla hareket eden sarraf Mösyö Antuan Jakob Ştern (Antoine-Jacob Stern) ve ashab-ı emlâkden olub kendi namına hareket eden Mösyö Rafael Döferari Duk dö Galeyra (Raphaël de Ferrari, duc de Galliera) ve Paris İskonto Bankası müdiri olub kendi namına akd-ı mukavele eden Mösyö Hipolit Gilyom Bista (Hippolyte-Guillaume Biesta) ve Müsar Odeu ve Şürekâsı isim ve şöhretiyle maruf olarak Paris'de müesses olan sarraf kumpanyası namına ve bunun şirket imzasını vaz'a mezun olanlardan biri olmak sıfatıyla hareket eden sarraf Mösyö Jan Şarl Müsar (Jean-Charles Mussard) ve kendi namlarına dahi başkaca akd-ı mukavele eden muma ileyhima Mösyö Greninger Vensan Bufarini beyinlerinde hicretin binikiyüzyetmişdokuz senesi mah-ı Şabanının on altıncı gününde yani bin sekiz yüz altmış üç sene-i iseviyesi Şubatının dördüncü gününde Osmanlı Bankası imtiyazına dair ati-üz-zikr mevadd vechile akd olunan mukavelenamedir Birinci Madde Devlet-i Aliyye Memalik-i Şahane'de bir devlet bankası ihdas etmek imtiyazını müessisin-i muma ileyhime ita eder İşbu banka Osmanlı Bankası ismiyle tevsim olunacakdır İkinci Madde İşbu Banka'nın muamelatında gerek imtiyaz-ı kaidesi ve gerek kavanin-i umumiye-i Devlet-i Aliyye muhafaza kılınmış olmak için mezkûr Banka Zat-ı Hazret-i Padişahi'nin zir-i himayet-i âliyesinde ve Devlet-i Aliyye'nin nezareti altında bulunacakdır Üçüncü Madde Devlet-i Aliyye Banka üzerine hukuk-u teftişiyesini tarafından müntehab bir nazır marifetiyle icra edecekdir İşbu nazır emr-i idareye müdahale etmeksizin Banka'nın muamelat-ı vakıasına kesb-i ittıla ve nizamnamesinin tamamen icrasına nezaret eyleyecekdir Bundan başka bilhassa Hazine-i Celile ile Banka beyninde vukubulacak muamelat-ı maliyenin teftişine memur bir muhasebeci dahi tayin buyuracakdır Dördüncü Madde İşbu Banka'nın şimdilik ikimilyonyediyüzbin İngiliz lirası yani altmışyedimilyonbeşyüzbin Frank sermayesi olacak ve bu sermayenin tedariki için beheri beşyüz Franklık olmak ve nısfı olan iki yüz elli Frank, ki cem'an otuz üç milyon yediyüz elli bin Frankı Banka icra-yı muamelata bed' eyledikde tediye kılınmak üzere yüz otuz beş bin hisse küşad kılınacakdır ve muaccelesinin nısfı olan ikiyüzelli Frankı tesviye kılınan hisse senedatı hamili her kim ise ana raci olacakdır. İşbu sermaye yeni hisse ihdas ve küşadı vasıtasiyle artırılabilecekdir. Beşinci Madde Müddet-i imtiyaziye Banka'nın küşadı için yirmi birinci maddede tayin olunan altı mah müddetin inkizasından itibaren otuz sene olacakdır. Müddet-i imtiyaziye hitamından bir sene evvel Devlet-i Aliyye'nin Banka'yı fesh etmek niyetinde bulunduğunu ilan etmeğe salahiyeti olacak ve müddet-i mezkûrenin inkizasında muaccele ve faiz olarak Banka'ya medyun bulunacağı mebaliği betamameha tediye etmesi lazım gelecekdir ve Banka dahi kendi tarafından kâffe-i düyununun tesviyesiyle nakden tedavülde bulunan kâffe-i tahvilatını sikke-i halise olarak bi-t-tediye tedavülden kaldırmağı taahhüd eder. Altıncı Madde Banka'nın merkezi Dersaadet olacak ve Devlet-i Aliyye'nin ruhsatiyle tensib olunacak mikdar şube ve memuru bulunacakdır. Yedinci Madde Banka Deraeadet'de iki veya üç azadan mürekkeb bir müdürlük ile kezalik üç azadan mürekkeb bir meclis tarafından idare kılınacak ve işbu idare ve meclis azası Londra ve Paris'deki müessisler tarafından müntehib bir komite canibinden tayin olunacakdır. İşbu komite Banka'nın muamelatı üzerine nizamnameye tatbiken icra-yı delalet ve teftiş ve nezaret etmeğe mezun ve muktedir olacakdır. Beş sene müddet hitamında hissedaran cemiyet-i umumiyesinin Devlet-i Aliyye ile evvelce bilmüzakere Banka'nın suret-i idare-i meşruhasını nizamnameye tatbiken tadil ve tecdide salahiyeti olacakdır. Sekizinci Madde Tahvilat ve senedat ve varant ve konişmento ve emanet suretiyle Banka'nın zir-i teftiş ve nezaretine konulacak eşya mukabilinde akçe ikraz ve tüccar tahvilatını iskonto etmeğe ve emanet kabul eylemeğe ve poliçe alıp satmağa ahar nas hesabı için emtia ve eşya bey ü şirasını deruhde etmeğe velhasıl Banka'ya müteallik idare ve kumpanyalara aid kâffe-i muamelatı icra eylemeğe Banka'nın hak ve salahiyeti olacakdır. Dokuzuncu Madde Banka'ya irae olundukda bedeli hamiline tediye ve ita kılınmak şartiyle, işbu Banka tahvilat çıkarmak imtiyaz-ı inhisarisini haiz olacak ve tahvilat-ı mezkûrenin tesviye-i bedelatı çıkarıldığı mahallin gayrisinde mutalebe olunamayacakdır. Mamafih, Banka idaresi münasib gördüğü halde şubelerinin çıkardıkları tahvilatın bedelatı Dersaadet'de ve Darseadet'de çıkarılan tahvilatın bedelatı idare-i mezkûrenin ruhsatiyle tayin edeceği şerait mucibince Banka şubelerinde tesviye ve ita olunabilecekdir. Banka tahvilatının çıkarıldığı dairelerde ve şubeler yapılacak mahallerde tedavül-ü nizamisi olacak ve sair yerlerde Saltanat-I Seniyye ile bu babda bilmüzakere karar verildikden sonra mal sandıkları tarafından kabul kılınabilecekdir. Onuncu Madde Banka tahvilatı Türkce olacak ve Devlet-i Aliyye'nin muvafakatı munzam olmadıkca iki yüz kuruşlukdan aşağı tahvilat tedavüle çıkarılamayacakdır. İşbu tahvilat canib-i Devlet-i Aliyye'den memur nazır tarafından tayin olunan temhir ve teftiş komitesinin hasseten tayin edeceği bir müdür tarafından ve Banka yahud şubesinin baş hidmetkâr veyahud muhasebecisi canibinden imza kılınacakdır. Onbirinci Madde İşbu Banka küşad olunduğu tarihden itibaren iki sene müddet daima sandığında nakden tedavülde bulunan tahvilatının nısfına ve bu müddetin hitamından sonra la akall sülüsüne muadil bir meblağ bulunduracakdır. Onikinci Madde Devlet-i Aliyye işbu müddet-i imtiyaziye zarfında hiç bir gûne evrak-ı nakdiyeyi çıkarmamaklığı ve başka bir banka veyahud evrak-ı nakdiye çıkarmağa imtiyazı olacak bir idare veyahud kumpanyanın teşekkül ve teessüsüne müsaade etmemekliği taahhüd eder. Onüçüncü Madde İşbu Banka Devlet-i Aliyye'nin Hazine sarraflığı muamelatını icra etmeğe yani bir tarafdan Dersaadet'de Hazine-i Celile'ye varid olan kâffe-i varidat-ı Devlet'in ahz ü kabzına ve diğer tarafdan Maliye Nezaret-i Celilesi canibinden üzerine keşide olacak havalatı tediyeye memur olacakdır. Banka imtiyaz ferman-ı âlisini istihsal eylediği gibi İzmir ve Trabzon ve Beyrut ve Selanik şehirlerinde şubeler tesis edebileceğinden Maliye Nezareti tarafından işbu eyaletler üzerine havale olunacak varidatın zikr olunan şehirlerde dahi ahzına memur olabilecekdir. İleride o misillu şubeler tesis edeceği sair mahallerde dahi Devlet-i Aliyye hidmet-i mezkûrenin ifasını Banka'nın uhdesine havale edebilecekdir. Banka yalnız Maliye Nezareti tarafından verilmesi meşrut olan sergileri iskonto edecekdir. İşbu sergiler doksan günü geçmez muayyen vadeli ve senevi nihayet yüzde altı faizli olacakdır. İşbu Banka varidat-ı Devlet'den vaki olacak makbuzatından mezkûr sergileri vadeleri hitamında tediye edecek ve bu mikdarın adem-i kifayeti halinde onaltıncı bend-i âti ahkâmınca Devlet-i Aliyye'ye açılmış olan beş yüz bin lira isterling kreditodan cebr-i noksan eyleyecekdir. Maliye Nezareti Banka tarafından iskonto olunmak üzere tedavüle vaz eyleyeceği muayyen vadeli sergilerinin mikdarını beher mah tayin edecek ve fakat evvel emirde Banka ile bilmüzakere karar verilmedikce işbu sergileri tedavüle çıkaramayacakdır. Banka salif-üz-zikr beşyüzbin lira isterling kredito ile varidat-ı Devlet'den kendisinin tutacağı mebaliğ yekûnundan ziyade çıkarılacak sergilerin tediyesine hiç bir halde müteahhid add olunamayacakdır. Ondördüncü Madde Düyun-u dahiliye resülmal ve faizlerinin tediye ve tesviyesi ve düyun-u hariciyenin faiziyle resülmalına mahsuben verilecek mebaliğin irsali hususlarına hasseten işbu Banka memur olacak ve bu iki maddenin her birinden yüzde bir komisyon alacakdır. Ve onüçüncü bendde tasrih olunmuş olan muamelat-ı sairenin müstelzem olacağı mesarife mukabil dahi Devley-i Aliyye senevi yirmi bin lira isterlin Banka'ya tediye edecekdir. Beş sene müddet mürurunda işbu yüzde bir komisyon ile meblağ-ı muayyen-i mezkûr tadil olunabilecekdir. Onbeşinci Madde Dahil ve haricde Banka Devlet-i Aliyye'nin resmi ve muayyen umur-u sarrafiyesi memuru bulunacakdır ve meskûkât-ı mağşûşenin tedavülden kaldırılması hususunun kâffe-i icraatına mezkûr Banka memur olacakdır. Devlet-i Aliyye bu babda iktiza eden tedabirin ittihazına Banka ile bilmüzakere karar verecekdir. Onaltıncı Madde İşbu Banka varidata mahsuben senevi yüzde altı faizle Devlet-i Aliyye için mikdarı onikibuçuk milyon Frankı yani beşyüzbin lirayı tecavüz etmez bir kredito küşad edecek ve mezkûr Banka şu mikdarın tezyidini münasib gördüğü halde bunun şerait-i lazimesi müzakere-i mahsusa ile tayin olunacakdır. Mezkûr Banka kâffe-i teslimatının temini zımnında tesviye-i bedeli için şube ve memurları olacak mahallerden alınacak varidat-ı muayyene üzerine muhassas altmış veya doksan gün vadeli Hazine bonoları ahz edecekdir. İşbu bend beş sene müddet mürurundan sonra tadil olunabilecekdir. Onyedinci Madde Devlet-i Aliyye, Banka muamelatının icrasına uygun bir bina inşa etmesi için lazım olan arsayı meccanen ita buyuracak ve müddet-i imtiyaziyenin inkizasından sonra mezkûr binanın mesarif-i inşaiyyesini Banka'ya tediye ederek mezkûr arsa ve binayı geri tasarrufuna alacakdır ve Banka'nın şubeler yapacağı mahallerde lazım olan arsaların iştirasını mümkün mertebe teshil buyuracağı misillu Banka'nın başlıca merkeziyle şubelerinin husul-u emniyeti için lâbüd olan himaye-i askeriyeyi diriğ etmeyecekdir. Onsekizinci Madde Banka şubeleriyle hisse ve tahvilat ve havalat ve bankpost bil yani havale mektubu ve çek yani sandık pusulası ve tahvilleri her türlü rüsumat ve vergiden kâmilen muaf olacakdır ve mezkûr banka evrak-ı sahihe üzerine yapılmış olmadıkca Memalik-i Mahrusa'da tedavül edecek hiç bir poliçe ve evrak-ı saireyi kabul etmeyecekdir. Ondokuzuncu Madde Mezkûr Banka Deraeadet'de bulunan Türkce ve Fransızca gazetelerin biri veyahud birkaçı vasıtasiyle bir mah muamelatının defterini tab ü neşr edecekdir. Temettüat-ı vakıasının hissedaran cemiyet-i umumiyesi tarafından ilan olunabilmesi için mezkûr Banka'nın oniki mahda bir kere muhasebatının muvazene defterleri tanzim ve teftiş olunarak işbu defterler ber vech-i muharrer gazeteler vasıtasiyle ilan kılınacakdır. Yirminci Madde İşbu imtiyaz için ita buyurulacak Ferman-ı Ali mukabilinde Devlet-i Aliyye hesabına olarak Fransa ve İngiltere bankalarına tevdi kılınmak üzere Banka veyahud Devlet-i Aliyye tahvilatı olarak yirmi bin lira İsterling kefalet akcesinin nısfını Salatanat-ı Seniyyenin Paris sefirine ve nısf-ı diğerini dahi Londra sefirine ita ve teslim etmekliği müessisler taahhüd ederler Banka Dersaadet'de icra-yı muamelata başladığı anda meblağ-ı mezbur müessisin-i muma ileyhime redd ü iade kılınacakdır. Yirmibirinci Madde İmtiyaz Ferman-ı Alisinin tarih-i tesliminden ve nizamnamesinin tasdikinden nihayet altı ay mürurunda Banka Dersaadet'de icra-yı muamelata başlayacak ve başlayamadığı halde mezkûr kefalet akcesi taraf-ı Saltanat-ı Seniyye'den müsadere kılınacakdır ve bu mukavele keen lemm yekün hükmünde tutulacakdır. Yirmiikinci Madde İşbu Banka imtiyazının bazı şeraitinin tevili hakkında Devlet-i Aliyye ile Banka beyninde ihtilaf zuhuru halinde işbu ihtilaf Devlet-i Aliyye ve müessisler tarafından mütesaviyen tayin olunmuş hakemlere arz olunacak ve bu hakemler beyinlerinde inkısam-ârâ takdirinde kat'iyyen ve na-mütegayyiren hükm etmek üzere diğer bir hakem tayin ve intihab edeceklerdir. Banka idaresiyle saire meyanında zuhur edecek deavi Memalik-i Mahrusa'da bulunan ticaret mahkemelerinde ruyet olunacak ve eyaletlerde olvechile hükm edilen davalarını Dersaadet'de gerek mahkeme-i ticaret ve gerek Meclis-i Vala-yı Ahkâm-ı Adliye'ye naks ü istinaf etmeğe daima Banka idaresinin hak ve salahiyeti olacakdır. Hatime İşbu mukavelename Meclis-i Hass-ı Vükela-yı Devlet-i Aliyye'de bilmüzakere karargir olarak taraf-ı eşref-i Hazret-i Cihandari'ye arz ile olvechile icrası hususuna İrade-i Seniyye-i Cenab-ı Mülukâne müteallik ve şerefsudur buyurulmuş olmak mucibince uç nüsha olarak bi-t-tahrir tarafeynden imza ve temhir olunarak bir kıtası Divan-ı Hümayun kaleminde hıfz ile diğer iki kıtası muma ileyhim müessisler canibine ita olundu. Reis-i Meclis-i Vala,Mehmed Fuad Nazır-ı Umur-u Hariciye,Esseyid Mehmed Emin Âli Sadrıazam,Yusuf Kâmil Reis-i Divan-ı Muhasebat,Esseyid Ahmed Vefik Nazır-ı Umur-u Maliye,Mustafa Fazıl İşbu suret Divan-ı Hümayun kaleminde mukayyed aslına mutabık olduğunu tasdiken temhir kılındı Fi 20 Zilhicce sene 279 3 Haziran sene 279 Divan-ı Hümayun Hazine-i Celile'de bulunan nüsha-i musaddakasına mutabıkdır Fi Şubat sene 307