Anlaşma

Bir taraftan Türkiye Hükümet-i Cümhuriyesi namına hareket eden Çankırı Mebusu ve Maliye Vekili Mustafa Abdülhalik Beyefendi Hazretleri, diğer taraftan Osmanlı Bankası namına hareket eden sa1ahiyet-i tammeyi haiz murahhasları (tam yetkiye sahip temsilcileri) mezkûr bankanın İstanbul müdir-i umumisi Mösyö Lui İsteg ve Paris şubesi müdiri Mösyö Belo ve Londra şubesi müdir muavini Mösyö Pires beyinlerinde (aralarında) ber vech-i âti (aşağıdaki gibi) mukavele akdolunmuştur: Madde 1- Osmanlı Bankası'nın müddet-i imtiyaziyesi şerait-i atiye ile (ilerideki şartlar altında) 1 Mart 1351/1935 tarihine kadar temdit edilmiştir (uzatılmıştır). Madde 2- 14 Şubat 1326/1911 tarihli mukavelenamenin birinci maddesi mucibince Osmanlı Bankası tarafından küşadı meşrut olan (açılması şart koşulan) hesab-ı cari miktarı 5 000 000 (beş milyon) lira olarak tesbit edilmiştir. Mezkûr hesab-ı cari işbu mukavelenamenin teatisi tarihinden itibaren Maliye Vekâleti'ne küşad edilecektir. Osmanlı Bankası Maliye Vekâleti'nin kefaletiyle Ziraat Bankası'na dahi aynı şeraitle 2 000 000 (iki milyon) liralık bir hesab-ı cari küşadını taahhüd eder. Gerek Maliye Vekâleti'ne ve gerek Ziraat Bankası'na aid mezkûr hesab-ı caride yürütülecek faiz miktarları itilafat-i mahsusa (özel anlaşmalar) ile tayin edilecek ve mezkûr itilafat her üç senede bir tekrar tedkik edilecektir. Şurası mukarrerdir (kararlaştırılmıştır) ki; itilafat-i müstakbelede (gelecekteki anlaşmalar) işbu faizlerin miktarı her halde yüzde beşten az ve yüzde yediden fazla olmayacaktır. Madde 3- Osmanlı Bankası işbu mukavelenin tarih-i akdinden itibaren her zaman hin-i ibrazında (ibraz edildiklerinde) aynen altınla tediyesi (ödenmesi) mecburi olmak şartiyle banknot ihracı hakkındaki imtiyazını istimal ettiği (kullandığı) takdirde imtiyaz mukavelenamesinin on birinci maddesi mucibince karşılık olarak sülüs (üçte bir) nisbetinde kasalarında bulundurmakla mükellef olduğu altının nısfı (yarısı) mutlaka aynen altın olacak ve nısf-ı diğeri yani meydan-ı tedavülde bulunan banknot miktarının südüsü (altıda biri) Maliye Vekili'nin muvafakatiyle Türk veya ecnebi devlet esham ve tahvilâtı olabilecektir. Şurası mukarrerdir ki mezkûr eshamın son altı aylık piyasa fiyatı üzerinden vasati kıymeti aynen altınla başa baş olacaktır. Ancak eshamın kıymetine altı aydan evvel yüzde on raddesinde bir noksan ariz olduğu takdirde işbu noksan altı ayın inkızasına intizar edilmeksizin (bitimi beklenmeden) ikmal olu-nacaktır. Madde 4- Üçüncü madde mucibince işbu mukavelenamenin teatisi tarihinden sonra ihraç edilecek olan banknotlar üzerinden Osmanlı Bankası Maliye Vekâleti'ne senevi üç milyon liraya kadar yüzde bir buçuk ve üç milyon liradan fazlası için yüzde iki prim tediye edecektir. Ber vech-i muharrer tedavüle çıkarılacak banknotlar için banka nezdinde bulundurulması lazım gelen sülüs miktarı karşılık tamamen aynen altın olduğu takdirde işbu prim mütedavil (tedavülde olan) banknotların miktar-ı vasati-i senevisinin sülüsanı (yıllık ortalama miktarının üçte biri) üzerinden ve mezkûr sülüsün nısfı üçüncü maddede musarrah (açık) olduğu vechile esham ve tahvilat olduğu takdirde mezkûr prim beş südüs üzerinden tediye edilecektir. Madde 5- İşbu mukavelename ile muayyen imtiyaz müddetinin hitamında (sonunda) gerek evvelce ihraç edilmiş ve gerek üçüncü madde mucibince bilahare ihraç olunacak olan banknot bedellerinin aynen altınla tediyesi için vukubulacak davete icabet etmeyen hamillere ait olup kanunen iptal edilmiş addolunacak banknotların bedeli Osmanlı Bankası tarafından Maliye Vekâleti'ne tesviye edilecektir. Şayet Osmanlı Bankası imtiyaz müddetinin hitamından evvel işbu banknotları tedavülden kaldırmak isterse bu takdirde dahi aynı vechile hareket edecektir. Madde 6- Osmanlı Bankası'nın işbu mukavelenamenin hin-i teatisinde mevki-i tedavülde bulunan ve mecmuu (toplamı) 891.475 liraya baliğ (tekabül eden) olan banknotlar bu mukavele ile muayyen imtiyaz müddetinin hitamına kadar 21 Temmuz 1330 tarihli kanun ahkâmına tevfikan (hükümleri uyarınca) tedavül-i mecburiye tâbi olmakta devam edecektir. Marrü'z-zikr (sözü geçen) tedavülde bulunan 791.475 liralık banknotlardan başka evvelce bankaca toplanmış banknotlar tekrar mevki-i tedavüle çıkarılmamak için iptal edilecektir. Hükümetçe ihraç edilmiş olan evrak-ı nakdiye bankanın imtiyaz müddetinin hitamından evvel hükümet tarafından mevki-i tedavülden refedilerek (kaldırılarak) mikyas-ı meskûkat (sikke ayarı) tekrar aynen altın esasına irca edildiği takdirde Osmanlı Bankası banknotlarının dahi mecburiyet-i tedavülü refolunacaktır. Mikyas-ı meskûkâtın ber vech-i bâlâ altın esasına ircaı (geri dönmesi) halinde Maliye Vekâletiyle Ziraat Bankası hesab-ı carilerinin ikinci madde ile muayyen miktarları bi'l-itilaf ta-rafeynce (iki tarafın anlaşmasıyla) yeniden tesbit edilecektir. Madde 7- 4 Şubat 1326/1911 tarihli mukavelenamenin altıncı ve yedinci maddeleri mucibince hazine muamelatı ve şubeler için itası meşrut senevi 60.000 lira komisyon ve ikramiye mülgadır (kaldırılmıştır). Madde 8- Harb esnasında seddedilmiş (kapatılmış) olan Osmanlı Bankası şubeleri azami 1 Eylül 1342/1926 tarihine kadar ya evvelce bulundukları mahallerde veyahut Maliye Vekili'nin tensib edeceği (tayin edeceği) vilayet merkezlerinde küşad edilecektir. Osmanlı Bankası şubesi bulunmayan mahallerde bankaca bir muhabire lüzum hasıl olduğu takdirde bu vazife mahalli Ziraat Bankası şubesine tevdi edilecektir. Madde 9- Osmanlı Bankası müdir-i umumisinin atiyen (gelecekte) vukubulacak ilk tebeddülünden (değişiminden) itibaren müdir-i umumilerin hin-i tayinlerinde ve kable't-tayin (tayinden önce) Maliye Vekili'nin reyi istimzaç edilecektir (fikri alınacaktır). Madde 10- İstanbul Osmanlı Bankası meclisinde bulunmakta olan üç Türk aza 1 Mayıs sene 1340/1924'den itibaren Maliye Vekili tarafından inha edilecek (verilecek) altı azadan mürekkep bir liste üzerinden bankaca intihab olunacaktır (seçilecektir). Mezkûr azaların müddet-i memuriyetleri üç sene olarak tesbit edilmiştir. Müddeti hitam (son) bulan azanın tekrar intihabı caizdir. Madde 11- Osmanlı Bankası Türk Müslüman memurlarının adedini işbu mukavelenin teatisi tarihinden itibaren üç sene zarfında tedricen (dereceli olarak) Türkiye dahilinde bulunan merkez ve şubelerindeki memurin-i mevcudesinin (mevcut memurlarının) la-akal (en az) yüzde otuzuna ve beşinci sene hitamında la-akal nısfına (yarısına) iblağ edecektir (yükseltecektir). Bu memurine verilecek maaşat, müdir-i umumi ve muavininin maaşı dahil olmadığı halde, üç sene ni-hayetinde umum maaşat yekûnunun la-akal yüzde on beşine ve beşinci sene hitamında yüzde yirmi beşine ve yedinci sene hitamında yüzde otuzuna baliğ ol-caktır. Meslekte ihtisas kesbeylemek (kazanmak) üzere banka tarafından her sene memalik-i ecnebiyeye staj yapmak üzere Türk Müslümanlardan memur namzetleri (adayları) izam edilecek (gönderilecek) ve bunların adedi daimi surette ondan dun (aşağı) olmayacaktır. Madde 12- İmtiyaznamenin ve mukavelat-ı sabıkanın (geçmiş mukavelelerin) işbu mukavelename ile tadil edilmeyen ahkâmı (değiştirilmeyen hükümleri) tamamen meri ve muteber (yürürlükte ve geçerli) kalacaktır. İşbu mukavelename iki nüsha olarak Ankara'da imza ve teati olunmuştur.