Anioł

Anioł (lub archanioł) – perła daru Karoliny Lanckorońskiej dla Zamku Królewskiego na Wawelu, przedstawiony jest w błękitnej tunice, z haftowanym złotem i wysadzanym drogimi kamieniami lorosem, czyli elementem stroju cesarzy bizantyńskich. Ramiona okrywa różowy płaszcz, w lewej dłoni trzyma laskę.
Obraz przypisywany Lippo Memmiemu, został związany z Simone Martinim, jednym ze słynniejszych malarzy trecenta, wykształconym zapewne w pracowni Duccia di Buoninsegna. Simone działał głównie w Sienie i Asyżu, był czynny także na dworze papieskim w Awinionie.
W 1918 roku dzieło opublikował Max Dvořák, uznając je za fragment jednego z poliptyków z Orvieto autorstwa Simone Martiniego. Kolejni badacze przypuszczali, że jest to część poliptyku wykonanego około 1321 roku dla kościoła San Francesco w Orvieto lub z kościoła San Agostino w San Gimignano Jego część środkową miała stanowić Madonna z Dzieciątkiem, a w zwieńczeniu znajdowało się przedstawienie Chrystusa Błogosławiącego (obecnie w Museo dell'Opera del Duomo w Orvieto). W rekonstrukcjach pierwotnego wyglądu tego ołtarza Anioł jest umieszczany z lewej strony u góry, ponad wyobrażeniem św. Katarzyny Aleksandryjskiej (obecnie w National Gallery w Ottawie).
Według Marii Skubiszewskiej jest to jednak dzieło odrębne, odbiegające swym stylem od obrazów z obu poliptyków, zatem niedające się związać z żadnym z nich. Obraz został namalowany w czasie, gdy malarz pracował w Asyżu nad freskami w kaplicy św. Marcina, a więc około 1315 roku, na co wskazują majestatyczna postawa i zsunięty z ramion płaszcz – element stroju pozbawiony analogii w innych dziełach artysty – oraz gotycka linia figury tworząca literę „S”. Jest to okres, z którego nie zachował się żaden fragment poliptyku Simone Martiniego i właśnie to może tłumaczyć odrębność dzieła.
Poziom artystyczny obrazu oraz jego odmienność w stosunku do pozostałych dzieł Simone Martiniego stanowi o oryginalności i wyjątkowości wawelskiego Anioła.

Opracowano na podstawie: K. Kuczman, M. Skubiszewska, Obrazy z kolekcji Lanckorońskich z wieków XIV-XVI w zbiorach Zamku Królewskiego na Wawelu, Kraków 2008.