Makale

İçinden geçmekte olduğumuz bu ihtilal zamanında, memleketin en mühim müessesesinin hâlâ Osmanlı ismini taşıyor olması şaşırtıcı değil midir? En çarpıcısı, bu bankanın ismi sadece Osmanlı değildir. Şirketin resmi adı hâlâ Bank-ı Osmanî-i Şahaned'dir ve sanırız Galata'daki umum müdürlüğünün cephesine altın harflerle hakkedilmiştir. Son iki yıl içinde gerçekleştirdiğimiz değişiklikleri düşündüğümüzde, bu isim alay eder gibi hayret verici bir tahriktir. Gerçekten de saltanatı yıkıp, hakimiyet-i milliyeye dayalı bir hükümet kurduğumuzdan beri, sabık idareyle ilgili tüm izleri silip attık. Bugün saltanat, padişah ve imparatorluk kelimeleri ders kitaplarımızdan bile çıkmış durumdadır. Resmi mektuplarda ve gazetelerde de bu kelimelere rastlamak imkânsızdır. İmparatorluk topraklarının yerini milli topraklar vs. almıştır. Cumhuriyet hükümetinin kurulması, bu değişiklikleri gerekli kılmıştır. Ancak, bunu tarihi anıtlara ve saltanatla hiçbir ilgisi olmayan kurumlara da uygulayarak aşırıya kaçtık. İşte biz, onları yaşanan değişimle uyumlu hale getirmek için, kurumlarımızda, anıtlarımızda, dilimizde böyle değişiklikler yaparken, Galata'daki bir yabancı banka ve bu bankanın bütün şubeleri şatafatlı Bank-ı Osmanî-i Şahane' ismini taşımaya devam ediyor. Banka şirket ismi olan bu unvanı değiştiremez miydi? Örneğin aynı durumda kalan Osmanlı İtibar-ı Milli Bankası, bir karar alarak Osmanlı ibaresini isminden kaldırmıştır. Bundan da anlaşıldığı gibi, Osmanlı Bankası da ihtilalimizin idarecilerini tatmin etmek için, isminde bir değişiklik yapabilirdi. Bankanın bu çok önemsiz küçük değişikliği yapma gereğini hissetmemiş olması ve Bank-ı Osmanî-i Şahane' ismini gözlerimizin önüne sermeye devam etmesi, daha önce de söylediğimiz gibi, paranın kudretinin ve sermaye ile paranın hakimiyetinin çarpıcı bir örneğini teşkil etmektedir. Ve bu güç o kadar büyüktür ki karşısında en büyük ihtilaller ve en güçlü efkâr-ı umumiye çaresiz kalmaktadır. Türk milleti, devleti ve hükümeti, her vesileyle bütün kadroları yabancılardan ve yerli Hıristiyanlardan oluşan bu bankadan çok zarar görmüştür. Bu kurumun bugüne kadarki tüm gayrı nizami hareketlerini, suistimallerini ve suçlarını ciddi olarak incelemek lazımdır. Ve eğer bu banka şimdiden sonra Türkiye Bankası adını alacaksa, bütün kadrolarının Türklerden oluşmasını temın etmeliyiz.