Buffalo mask, Bwa culture

De houten maskers van de Bwa stellen karakters voor uit familie mythen. Elke familie heeft zijn eigen ontstaansmythe waarin de stichters van de samenleving, de voorouders, geconfronteerd werden met de wereld van reële en spirituele wezens. Deze mythen verklaren de verbondenheid van families met bepaalde dieren/wezens. Tijdens het optreden van de houten maskers herscheppen zij deze mythen en wordt de verbondenheid opnieuw bevestigd. Dit buffelmasker is dus afkomstig van een familie die een speciale relatie had met dit dier. Maar er bestaan ook dierenmaskers van de antiloop, aap, zwijn, krokodil, vis, slang, vlinder, havik en gier. Enkele maskers stellen menselijke figuren voor zoals de leproos, de 'crazy' man en zijn vrouw, maar ook zijn er bosgeesten die een bovennatuurlijke vorm kunnen aannemen.
De Bwa maken alleen gezichtsmaskers die samen met een vezelkostuum worden gedragen. Dit kostuum bedekt het hoofd en lichaam en werd vroeger zwart of rood geverfd. Rood werd het meest toegepast, maar na de introductie van Europese verfstoffen werden ook groene, gele en paarse kostuums gemaakt.
De maskers zijn versierd met geometrische patronen die sterk lijken op patronen die ook de Mossi en Gurunsi gebruiken. Volgens Roy (1987:276) representeren de patronen de littekentatoeages van de Bwa mannen en vrouwen. Zo is de 'X' of kruis die de Bwa midden op hun voorhoofd dragen terug te vinden op de snuit van dit buffelmasker. Alle geometrische patronen, waaronder ook de rode en witte driehoeken op dit masker, vormen een systeem van tekens en symbolen die in initiaties gebruikt worden. Tijdens de gezamenlijke initiatie van de Bwa jongens en meisjes leren de kinderen de geheime betekenissen van de maskers en de geometrische patronen, de maskers zelf worden als model getoond. Tevens wordt het 'X' teken op het voorhoofd aangebracht. De jongens oefenen in het dragen en dansen van het masker, de meisjes leren de gezangen die bij de diverse maskers horen.
Aan de combinatie van de patronen op het masker kan een ingewijde de initiatienaam van het masker aflezen. Deze naam wordt echter nooit gebruikt tijdens publieke optredens, dan gebruikt men de naam die de eigenaar/danser zelf gekozen heeft voor het masker. Elk patroon en symbool heeft een specifieke betekenis gerelateerd aan de orale geschiedenis van een familie. Een patroon krijgt daarnaast zijn betekenis in relatie tot de andere patronen en de betekenis varieert naar mate de positie van de geïnitieerde. Hoe ouder men is hoe meer kennis van de patronen en hun betekenis.
De maskers zijn verbonden met alle belangrijke gebeurtenissen in het dorpsleven. De houten maskers representeren de Bwa dorpscultuur terwijl bladermaskers de natuur representeren. De Bwa hebben een wereldbeeld dat sterk op de balans tussen natuur en cultuur is georiënteerd. Zo begeleiden de bladermaskers de boeren in het voorjaar naar de akkers (zaaien) om zo de mens te integreren in zijn natuurlijke omgeving en begeleiden de houten maskers de mannen in de herfst (na de oogst) weer naar het dorp om hen te re-integreren in het dorpsleven met zijn specifieke sociale wetten (1987:283).
Belangrijke ceremoniën waarin houten maskers een rol spelen: initiatie van jongens en meisjes, begrafenissen, herdenkingen, jaarlijkse vernieuwingsceremonie, introductie van nieuw gesneden maskers en tijdens dansen op de marktdagen. De feesten, begrafenissen en initiaties worden door individuele families/groepen georganiseerd. De maskers van de verschillende families in het dorp beconcurreren elkaar om wie de meest uitgebreide en innovatieve optredens verzorgt. De maskers dansen dus zowel om rituele als om seculiere redenen.
De maskers worden bewaard in een speciaal voor hen vervaardigd gebouw waar zich ook het altaar bevind dat de spirituele kracht van de maskers belichaamd (1987:293-294). Nieuwe maskers worden alleen gesneden om gestolen, aan handelaren verkochte of kapotte maskers te vervangen.
Dit masker vertoont meerdere inheemse reparaties, dit kan er op wijzen dat het een zeer oud en gewaardeerd masker was dat niet zomaar werd weggedaan en vervangen na de eerste beschadiging. Men heeft 'm telkens weer gerepareerd en opgelapt zodat het zijn functie binnen de familie/samenleving kon blijven vervullen. Zo is het oor met repen leer omwonden en zijn de horens met spijkers vastgezet. Ook de kop vertoont een breuklijn (deel bij linkeroog verdwenen) alsof het eens losgelaten heeft van de 'kraag'.
Over de specifieke betekenis van de buffel is weinig bekent. Een informant van Roy vertelt 'you know, buffaloes are very stupid' (1987:295). Dagan (1987: 12) stelt dat 'the bull represents power and cunning'.

84,3 x 42,2 x 35,7cm (33 3/16 x 16 5/8 x 14 1/16in.)

Source: collectie.tropenmuseum.nl