Loading

Christ Pantokrator

Andreas RitzosSecond half of the 15th century

Monastery of St. John the Theologian, Patmos, Greece

Monastery of St. John the Theologian, Patmos, Greece
Patmos, Greece

Andreas Ritzos was one of the most important icon painters who worked in Crete during the second half of the 15th century. He seems to have been living permanently in Candia (Heraklion), where he had his workshop with at least three more other painters, and later on his two sons. At Candia, his clientele was of both dogmas, as can be seen from the two types of signatures he used, one in Greek and one in Latin. Only eleven signed works of Ritzos survive today, but many others are attributed to him. The attribution of an icon to Ritzos cannot be safe, since he seems to have been famous at his time and his work must have served as a prototype not only for his contemporary artists, his sons and the members of his workshop, but for many generations of Cretan painters. The two icons of Patmos, the Christ Pantokrator and the Virgin Pantanassa, are the biggest and most imposing of his known works.

Due to the poor condition of the icon and the decomposition of the wood, the layer of painting along with its canvas was transferred onto a new canvas with an appropriate frame in 1957. Christ, enthroned, is dressed in a dark red tunic decorated with a golden clavus, and in a mantle of dark green. The wooden throne is depicted in the traditional shape and is adorned with dense chrysographies, precious stones and pearls. Christ rests his feet on a red cushion of precious Venetian material, placed on a footstool stylistically similar to the throne. He is blessing with his right hand and holds in his left an open book with a passage from Matthew, 11.28-29. At the height of his head are depicted, in bust and in small scale, the Virgin in veneration and Saint John the Theologian holding a book with the text of John 1.1, a reference to the idea of Deesis. The execution of the nude parts of the figures (face, hands and feet) has been performed with utmost care, according to the Palaeologan technique of lights of double width on the warm ochre flesh. The tone transitions are very soft and the contrasts between the bare parts and the undermodelling are not strong. The shadow cast by the nose down to the right chin, while its straight boundary is set by a long, white bright line, could be considered as a characteristic feature of Andreas Ritzos’ technique. The artist’s signature is visible on both sides of Christ’s footstool, in black capital letters: ΧΕΙΡ ΑΝΔΡΕΟΥ ΡΙΤΖΟΥ.

Show lessRead more
  • Title: Christ Pantokrator
  • Creator Lifespan: c. 1421 - c. 1492
  • Creator Nationality: Greek
  • Creator Gender: Male
  • Creator Birth Place: Candia
  • Date Created: Second half of the 15th century
  • Στοιχεία έργου: Ο Χριστός Παντοκράτωρ. Ανδρέας Ρίτζος, δεύτερο μισό του 15ου αιώνα. Ξύλο με καμβά.
  • Περιγραφή: Ο Ανδρέας Ρίτζος είναι ένας από τους σπουδαιότερους ζωγράφους της Κρήτης κατά το δεύτερο μισό του 15ου αιώνα. Φαίνεται ότι ζούσε μόνιμα στον Χάνδακα (Ηράκλειο), όπου και διατηρούσε εργαστήριο με τουλάχιστον τρεις άλλους ζωγράφους, αργότερα και τους δύο γιους του. Στον Χάνδακα, η πελατεία του ανήκε και στα δύο δόγματα, όπως φαίνεται από το γεγονός ότι υπέγραφε και στα Λατινικά και στα Ελληνικά. Μόνο έντεκα ενυπόγραφα έργα του Ρίτζου σώζονται σήμερα, αλλά πολλά ακόμη του έχουν αποδοθεί. Η απόδοση μίας εικόνας στον Ρίτζο δεν μπορεί να είναι ασφαλής, καθώς φαίνεται ότι ήταν διάσημος στην εποχή του και η δουλειά του θα λειτουργούσε σαν πρότυπο όχι μόνο για τους συγχρόνους του, τους γιους και τα μέλη του εργαστηρίου του, αλλά και για πολλές γενιές Κρητών ζωγράφων. Οι δύο εικόνες της Πάτμου, ο Χριστός Παντοκράτορας και η Θεοτόκος Παντάνασσα, είναι τα μεγαλύτερα και τα πιο επιβλητικά από όλα τα γνωστά του έργα. Λόγω της κακής συντήρησης της εικόνας και της αποσύνθεσης του ξύλου, το ζωγραφισμένο τμήμα μαζί με τον καμβά του μεταφέρθηκαν σε νέο καμβά με κορνίζα το 1957. Ο ένθρονος Χριστός, φοράει σκούρο κόκκινο χιτώνα, διακοσμημένο με χρυσό βερνίκι, και σκούρο πράσινο μανδύα. Ο ξύλινος θρόνος απεικονίζεται στο παραδοσιακό του σχήμα και διακοσμείται με πυκνές χρυσογραφίες, πολύτιμους λίθους και μαργαριτάρια. Ο Χριστός ακουμπά τα πόδια του σε κόκκινο μαξιλάρι από πολύτιμο Βενετικό υλικό, που υποστηρίζεται από υποπόδιο παρόμοιας τεχνοτροπίας με τον θρόνο. Ευλογεί με το δεξί του χέρι και κρατά στο αριστερό ανοιχτό βιβλίο με απόσπασμα από το Ευαγγέλιο του Ματθαίου, 11.28-29. Στο ύψος της κεφαλής του Ιησού απεικονίζονται, σε προτομή και μικρή κλίμακα, η Θεοτόκος σε προσκύνηση στα αριστερά και ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος στα δεξιά, κρατώντας ένα ανοιχτό βιβλίο με απόσπασμα από το Ευαγγέλιό του (1.1), αναφορά στην ιδέα της Δέησης. Τα γυμνά τμήματα των μορφών (πρόσωπο, χέρια και πόδια) έχουν εκτελεστεί με εξαιρετική φροντίδα, ακολουθώντας την Παλαιολόγεια τεχνική φωτοσκιάσεων πάνω στη θερμή ώχρα του προσώπου. Η αλλαγές των χρωματικών τόνων είναι πολύ απαλές και η αντίθεση ανάμεσα στα γυμνά μέλη και το βάθος της εικόνας δεν είναι έντονη. Η σκιά που πέφτει από τη μύτη του Ιησού κάτω δεξιά προς το πηγούνι, ενώ το ευθύγραμμο όριο της ορίζεται από μία μακριά φωτεινή γραμμή, θα μπορούσε να θεωρηθεί χαρακτηριστικό στοιχείο της τεχνικής του Ανδρέα Ρίτζου. Η υπογραφή του καλλιτέχνη είναι γραμμένη εκατέρωθεν του υποποδίου του Ιησού, με κεφαλαία μαύρα γράμματα: ΧΕΙΡ ΑΝΔΡΕΟΥ ΡΙΤΖΟΥ.
  • Physical Dimensions: w91 x h165 cm (complete)
  • Painter: Andreas Ritzos
  • Bibliography: Manolis Chatzidakis, Icons of Patmos. Questions of Byzantine and Post-Byzantine Painting, National Bank of Greece, Athens 1985.
  • Type: Icons, religious works, paintings
  • Rights: Monastery of Saint John the Theologian, Patmos, Monastery of Saint John the Theologian, Patmos
  • Medium: Wood with canvas
Monastery of St. John the Theologian, Patmos, Greece

Get the app

Explore museums and play with Art Transfer, Pocket Galleries, Art Selfie, and more

Interested in Visual arts?

Get updates with your personalized Culture Weekly

You are all set!

Your first Culture Weekly will arrive this week.

Home
Discover
Play
Nearby
Favorites