Female figure, Mangbetu culture

De vrouwenfiguur draagt een kapsel dat gebruikelijk was bij de vrouwen van de Mangbetu aristocratie. Het langgerekte uiterlijk werd bereikt via schedeldeformatie, het afbinden van de schedel bij kinderen (zie 60033952). De haarstijlen van de volwassen vrouwen waren bedoeld om dit effect nog eens te vergroten. Geliefd was de hier gebruikte trechtervormige haardracht dat ook vaak is afgebeeld op de gebruiksvoorwerpen van de Mangbetu. Hiervoor vlocht men een gedeelte van het haar rond het hoofd, waarna het haar van de kruin (eventueel aangevuld met haarstukken) met riet werd samengeweven tot een cilinder- of trechtervormige haarwrong, die in een schijf eindigt. Voor een nog strakker effect omwonden zowel de mannen als de vrouwen hun voorhoofd en schedel vervolgens met een brede band van zwart gekleurde vezelsnoertjes. Zie voor dergelijke kapsels ook foto 60032631 en 60033942.
Op de rug en in het gezicht zijn scarificaties, symmetrische banen van punten, aangebracht. Zowel de Mangbetu vrouwen als mannen versierden zich met deze geometrische patronen. Ook was het bij de aristocratie gebruikelijk het lichaam te beschilderen met bianga, het sap van de gardeniavrucht (Schildkrout en Keim 1990: 133).
Hoewel het beeld dus de fysieke kenmerken van een Mangbetu vrouw heeft is het vermoedelijk niet door een Mangbetu kunstenaar gemaakt. Diverse studies hebben aangetoond dat de Mangbetu van oorsprong geen traditie in figuratief beeldhouwwerk hebben en dat de zogenaamde 'Mangbetu stijl' door buurvolken als de Zande werd ontwikkeld en geïncorporeerd. Met name in de Belgisch koloniale periode ontwikkelde zich een sterk antropomorfe stijl geïnspireerd door de populariteit van de Mangbetu bij de Europese bezoekers. Verdere contacten tussen Europeanen en de lokale bevolking stimuleerde het ontstaan van nieuwe kunstvoorwerpen die sterk inspeelden op de veranderende vraag (zie ook Wijs 1998).
Dit type beeld had geen magisch, religieuze, sociale of politieke betekenis en functie binnen de Mangbetu samenleving zelf. Ze werd binnen een relatief kort tijdsbestek van enkele decennia vervaardigd, 1908-1925 (Burssens, 1992: 21), en verdween daarna geruisloos. Rond 1930 werden alleen nog grove varianten via 'toeristenshops' verkocht en werden de verfijnde beelden niet meer gemaakt (Schildkrout en Keim 1990: 254). Alles wijst erop dat we hier te maken hebben met een fraai voorbeeld van contactkunst uit de vroege koloniale periode. Naast de in Kongo aanwezige Europese verzamelaars konden alleen vorsten en hoogwaardigheidsbekleders zich een voorwerp van een dergelijke afmeting en verfijning veroorloven. De snijder van dit beeld is onbekend, maar op basis van de stijl konden we meerdere werken van zijn hand identificeren in diverse Belgische privé collecties (zie Burssens 1992: 61, cat. nr. 15 en 16).
Volgens Schildkrout en Keim verzamelden hoogwaardigheidsbekleders objecten speciaal voor de Europese bezoeker (1990: 244). Deze verkeerde veelal in de veronderstelling alleen de beste objecten via de chiefs te kunnen bemachtigen. Vermoedelijk werd ook dit beeld door een chief bij een meestersnijder besteld om als prestigeobject en relatiegeschenk cadeau gedaan te worden aan een koloniale machthebber of om gebruikt te worden als ruilobject voor het verkrijgen van Europese goederen van een handelaar. Uiteindelijk is het beeld in bezit gekomen van een grondonderzoeker (prospecteur geologue) die tussen 1913 en 1925 werkzaam was in Belgisch Congo voor de Belgium Mining Compagny.

92,8 x 22 x 28,3cm (36 9/16 x 8 11/16 x 11 1/8in.)

Source: collectie.tropenmuseum.nl