Loading

Homilies of Gregory Nazianzenus.Patmos, Monastery of St. John the Theologian, codex 33, fol. 4v-5r

Monk Nicholaos and his son Daniel941

Monastery of St. John the Theologian, Patmos, Greece

Monastery of St. John the Theologian, Patmos, Greece
Patmos, Greece

This manuscript was written in Reggio, Calabria, in 941 and is the oldest dated manuscript from southern Italy. The codex contains the Homilies of Gregory Nazianzenus, some funeral epigrams, a biography of Gregory and commentaries by Pseudo-Nonnus. Before the text are placed four impressive pages that serve as frontispieces and are decorated with a full-page miniature each. The miniatures bear frames in multilobed shapes, circles, crosses and rectangulars that enclose verses in majuscule writing from the Homilies of Gregory or others in honour of him. The decoration in the rest of the volume is based almost exclusively on headpieces and decorated initials with fish or hands in blessing at the beginning of each text.
On the frontispiece presented here, the text is enclosed in a plaited cross. Inside there is a poem composed by monk Nicholaos. He and his son Daniel executed the work and it seems that, before becoming monks, they had been prosperous laymen with a high level of culture. On the opposite leaf, the first page of the text of the Homilies bears the title in gold writing inside a decorative rectangular shape. The lines of the title are painted each in a different colour, thus creating an impression of polychromy. Underneath, the first word of the text is written, ΗΤΤΗΜΑΙ (I have been defeated). This is the oration "In Defence of His Flight to Pontus, and His Return, After His Ordination to the Priesthood, with an Exposition of the Character of the Priestly Office". Gregory regarded his ordination as a presbyter by his father an act of tyranny, and left Nazianzus in order to live as an ascetic in Pontus. However, he came back a year after to assist his father and wrote this oration in order to defend and explain his conduct and supply an exposition of the obligations and dignity of the Priestly Office. The word ΗΤΤΗΜΑΙ is dividen in three tall groups of letters, that prelude the tripartite division of the text. The groups are plaited and have gold studs, and the letters end in elaborate animal heads that bite their own neck.
This unconventional manuscript of Patmos has analogies in byzantine manuscripts. But here, the frontispieces do not have any part in the use of the text. The emphasis laid on the embellishment and the first word of the text, as well as the extensive use of plait, are reminiscent of western manuscripts. On the other hand, there are obvious eastern influences in the animals and the affixes on the small headpieces that resemple the "soura"(the additions in decoraive bands in manuscripts of the Koran). The coexistence of byzantine, eastern-islamic and western elements in a work from Calabria is explicable, since Reggio had an arabic population already since the 10th century.

Show lessRead more
  • Title: Homilies of Gregory Nazianzenus.Patmos, Monastery of St. John the Theologian, codex 33, fol. 4v-5r
  • Creator: Monk Nicholaos and his son Daniel
  • Date Created: 941
  • Στοιχεία έργου: Ομιλίες του Γρηγορίου Ναζιανζηνού. Πάτμος, Μοναστήρι Αγ. Ιωάννη του Θεολόγου, κώδικας 33, φ. 4v-5r. Ρήγιο Καλαβρίας, 941.
  • Περιγραφή: Το χειρόγραφο γράφτηκε στο Ρήγιο της Καλαβρίας το 941 και αποτελεί το αρχαιότερο χρονολογημένο χειρόγραφο από τη Νότια Ιταλία. Περιέχει ολόκληρη τη σειρά Ομιλιών του Γρηγορίου, ταφικά επιγράμματα, μια βιογραφία του Γρηγορίου και σχόλια από τον Ψευδο-Νόννο. Στο κείμενο προτάσσονται τέσσερα εντυπωσιακά φύλλα που λειτουργούν ως προμετωπίδες και διακοσμούνται με μια ολοσέλιδη μικρογραφία το καθένα. Οι μικρογραφίες κοσμούνται με πλαίσια στη μορφή κύκλων, σταυρών, ορθογωνίων η με πολύλοβο σχήμα, και πλαισιώνουν στίχους με κόκκινη μεγαλογράμματη γραφή, από τις Ομιλίες του Γρηγορίου ή από άλλους προς τιμήν του Γρηγορίου. Η διακόσμηση στο υπόλοιπο του τόμου περιορίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε μεγάλα επίτιτλα και πρωτογράμματα με ψάρια ή χέρια σε θέση ευλογίας στην αρχή κάθε κειμένου. Στην προμετωπίδα που παρουσιάζεται, το κείμενο περικλείεται από σταυρό που σχηματίζεται με πλοχμό. Πρόκειται για ποίημα προς τιμήν του Γρηγορίου που συνέθεσε ο μοναχός Νικόλαος. Ο ίδιος και ο γιος του, Δανιήλ, αποτελούν τους εκτελεστές του κώδικα και, πιθανότατα, παλαιότερα ήταν κοσμικά πρόσωπα με ιδιαίτερη καλλιέργεια και οικονομική άνεση. Στο φύλλο απέναντι, η πρώτη σελίδα του κειμένου των Ομιλιών φέρει τον τίτλο του τόμου με χρυσή γραφή σε ορθογώνιο διακοσμητικό πλαίσιο. Οι γραμμές του τίτλου έχουν βάθος με διαφορετικό χρώμα η κάθε μια, δημιουργώντας αίσθηση πολυχρωμίας με επάλληλες χρωματικές επιφάνειες. Από κάτω, γράφεται ολόκληρη η πρώτη λέξη του κειμένου, ΗΤΤΗΜΑΙ. Πρόκειται για την Ομιλία «Τοῦ αὐτοῦ ἀπολογητικὸς τῆς εἰς τὸν Πόντον φυγῆς ἕνεκεν, καὶ αὖθις ἐπανόδου ἐκεῖθεν, μετὰ τὴν τοῦ πρεσβυτέρου χειροτονίαν, ἐν ᾧ τί τὸ τῆς ἱερωσύνης ἐπάγγελμα». Ο Γρηγόριος θεώρησε πράξη τυραννίας τη χειροτονία του ως πρεσβυτέρου από τον πατέρα του και εγκατέλειψε τη Ναζιανζό για να ζήσει στον Πόντο ως ασκητής. Ωστόσο, επέστρεψε στην πατρίδα του μετά από ένα χρόνο και απηύθυνε αυτόν τον λόγο για να εξηγήσει τη συμπεριφορά του και να παρουσιάσει τις υποχρεώσεις, τη σημασία και τον χαρακτήρα του ιερατικού αξιώματος. Η λέξη ΗΤΤΗΜΑΙ χωρίζεται σε τρία ψηλά συμπλέγματα γραμμάτων που προαναγγέλλουν την τριπλή διαίρεση του κειμένου. Τα συμπλέγματα κοσμούνται με πλοχμό και χρυσά κομβία και τα γράμματα απολήγουν σε περίτεχνα κεφάλια ζώων που δαγκώνουν τον λαιμό τους. Ο ασυνήθιστος αυτός τόμος έχει ανάλογα σε βυζαντινά χειρόγραφα. Εδώ όμως, η σειρά σελίδων που λειτουργούν ως προμετωπίδες δεν επέχει κανένα ρόλο στη χρήση του τόμου. Η έμφαση στο κόσμημα και η μορφή της πρώτης λέξης του κειμένου παραπέμπουν σε δυτικά χειρόγραφα, όπως επίσης και η ευρύτατη χρήση πλοχμού σε όλον τον κώδικα. Από την άλλη, είναι εμφανείς και οι ανατολικές επιδράσεις στα ζώδια και στα προσαρτήματα στις άκρες των μικρών επιτίτλων, που μοιάζουν με τη soura (πρόσθεμα των διακοσμητικών λωρίδων σε χειρόγραφα του Κορανίου). Η συνύπαρξη βυζαντινών, ανατολικών-ισλαμικών και δυτικών στοιχείων σε ένα χειρόγραφο της Καλαβρίας είναι κατανοητή, αφού ήδη τον 10ο αιώνα το Ρήγιο είχε αραβικό πληθυσμό.
  • Bibliography: Athanasios D. Kominis (ed.), Patmos. The Treasures of the Monastery, Ekdotike Athenon, Athens 1988.
  • Type: Codex, manuscript
  • Rights: Monastery of Saint John the Theologian, Patmos, Monastery of Saint John the Theologian, Patmos
  • Medium: Parcment
Monastery of St. John the Theologian, Patmos, Greece

Get the app

Explore museums and play with Art Transfer, Pocket Galleries, Art Selfie, and more

Home
Discover
Play
Nearby
Favorites