Kurşunlu Mahzen Köşkü

Karaköy’de, bugünkü Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü binasının yerinde bulunan Kurşunlu Mahzen Köşkü 1716’da Sadrazam Şehid Ali Paşa (ö.1716) tarafından yaptırılmış, 1819 başlarında yangın geçirdikten sonra Sadrazam Derviş Mehmed Paşa (ö. 1837) eliyle onartılmış, 1821-22’de yanında, limana girip çıkan gemilerin yoklaması için bir resmî daire tesis edilmiştir. Bizans döneninde Haliç’in girişine çekilen zincirin bağlandığı kulenin (Kastellion ton Galatou) altındaki mahzenin üzerine oturan köşk adını bu altyapıdan almıştır. İstanbul’un en az tanınmış hünkâr köşklerinden birisi olan bu yapının dış görünümü Baker ile Lewis’in litografileri (1813 ve 1824), Meyer’in deseni (1824) ve Robertson’un fotoğrafı (1854) sayesinde tespit edilmektedir. Haçvarî bir kitleye sahip olan yapının merkezî sofalı ve dört eyvanlı bir divanhane şeklinde tasarlandığı kesindir. İnşa edildiği dönemde yalı konumumda olan köşk yüksek kâgir bir duvara oturmakta, deniz cephesinde ve arka cephede yer alan eyvanlar, uzun ve kavisli eliböğründelerin taşıdığı çıkmalar teşkil etmektedir. Deniz cephesindeki çıkmanın eliböğründeleri ahşapla kaplanarak Topkapı Sarayı’ndaki III. Osman Köşkü’nün (1754) cephesini andıran bir görünüm elde edilmiştir. Cepheler çepeçevre dikdörtgen pencerelerle kuşatılmış, pencerelerin altında ve üstünde kalan yüzeyler düşey ahşap kaplamalarla donatılmıştır. Bu yönüyle, Amcazade Yalısı ile beraber, S. H. Eldem’in Taşlık’taki Şark Kahvesi’nin tasarımında ilham kaynağı olduğu söylenebilir.