Rękopis "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza

Adam Mickiewicz to najważniejszy przedstawiciel polskiego romantyzmu. Jego obszerny poemat pisany trzynastozgłoskowcem "Pan Tadeusz, czyli ostatni zajazd na Litwie" uznawany jest za narodową epopeję. Utwór powstał tuż po klęsce powstania listopadowego i odczytywany był jako pociecha i wezwanie do wspólnej pracy na rzecz odzyskania niepodległości. W utworze nie brak elementów sielankowych, idealizujących ojczystą przyrodę i zwyczaje szlacheckie. W całej opowieści elementy nostalgiczne i patriotyczne równoważą wątki miłosne i humorystyczne. Rękopisy Mickiewicza od początku postrzegano jako cenne pamiątki i pisarz chętnie rozdawał zapisane przez siebie karty przyjaciołom na emigracji. Rękopis "Pana Tadeusza" nie obejmuje całości utworu, zawiera jednak fragmenty wszystkich dwunastu ksiąg poematu, zarówno wersji brulionowych, jak i odpisów na czysto.
Rękopis "Pana Tadeusza" został wpisany na Polską Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata w 2014 roku jako cenny zabytek kultury polskiej, pamiątka historyczna i nośnik narodowych wartości.
Rękopis składa się z dwóch części razem oprawnych: z zeszytu w miękkiej kartonowej oprawie liczącego 48 kart i albumu liczącego 91 kart. Całość została umieszczona w oprawie z czerwonej skóry koźlęcej. Oprawa oryginalna z 1940 roku wykonana przez Aleksandra Semkowicza.
Rękopis jest przechowywany w eleganckiej hebanowej szkatule, wykonanej w 1873 roku według projektu krakowskiego rzeźbiarza Józefa Brzostowskiego. Skrzynka jest dodatkowo zdobiona płaskorzeźbami rytowanymi w kości słoniowej, na ścianach bocznych znajdują się reliefy wykonane według rysunków Juliusza Kossaka, przedstawiające sceny z poematu.