Poliptyk Zwiastowania z Jednorożcem

Poliptyk Zwiastowania z Jednorożcem to jedna z najcenniejszych zachowanych w całości nastaw ołtarzowych w polskich zbiorach. Jest to przykład typowego śląskiego retabulum ołtarzowego, łączącego rzeźbiarską część centralną z malarskimi skrzydłami. Ukazuje niezwykłą scenę Zwiastowania, w której na kolanach Marii leży jednorożec – symbol Chrystusa oraz dziewictwa Matki Boskiej. Wierzono bowiem, że płochliwe jednorożce dają się obłaskawić tylko dziewicom, które wabią je śpiewem i pieszczotami, aby myśliwi mogli je schwytać. Tu w roli łowcy, z myśliwskim rogiem, przedstawiony został archanioł Gabriel. Postać jednorożca jest też metaforą Chrystusa, którego nieuchwytna boska natura została „pochwycona” dla ludzkości przez dziewicę – Marię. Postać Marii otaczają jej symbole z litanii loretańskiej – „złota brama”, „wieża Dawidowa”, „krzew gorejący”. W szafie środkowej, obok postaci Marii i Gabriela, ustawione są figury świętej Jadwigi, patronki Śląska, i świętego Jana Chrzciciela, patrona Wrocławia. Na rzeźbionych skrzydłach widzimy sceny z życia Chrystusa i Matki Boskiej. Zwieńczeniem poliptyku jest scena Koronacji Marii, nad którą znajdował się bogato rzeźbiony maswerkowy baldachim. Nie jest on prezentowany, gdyż nie mieści się w galerii.

Po zamknięciu pierwszej pary skrzydeł wiernym ukazywały się malowidła z dalszymi scenami maryjnymi. Wśród nich warto zwrócić uwagę na malowany rewers lewego skrzydła, ukazujący małego Jezusa przy chodziku w otoczeniu aniołów.

Po całkowitym zamknięciu ołtarza wierny oglądał sceny pasyjne, wzorowane na rycinach Martina Schongauera. Wraz z narodzinami w piętnastym wieku grafiki, pozwalającej na wykonywanie wielu odbitek tej samej kompozycji, zmianie uległa praktyka artystyczna. Twórcy chętnie wykorzystywali ryciny jako wzory, stąd też prawie identyczne kompozycje możemy spotkać na Śląsku, w Niderlandach czy Hiszpanii.