Polska Sztuka Gotycka. Wystawa

Katedrę Grafiki Użytkowej w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych utworzono w 1926 r. Do wybuchu II wojny światowej kierował nią Edmund Bartłomiejczyk (1885–1950), utalentowany i wszechstronny grafik, jeden z najwybitniejszych polskich ilustratorów. Kształcił się w Szkole Rysunkowej przy Muzeum Rzemiosł w Warszawie, na kursie architektury w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych i na Wydziale Sztuki Stosowanej krakowskiej ASP. Artysta zajmował się grafiką książkową, projektował plakaty, znaczki pocztowe, banknoty i druki ulotne, nie traktując tej dziedziny twórczości marginalnie. W latach 1917–1930 wykładał na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej.

W Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie, późniejszej Akademii Sztuk Pięknych (uczelnia uzyskała ten staus w 1932) profesor Bartłomiejczyk zainicjował gromadzenie kolekcji plakatów polskich i obcych. Był także pomysłodawcą powołania zrzeszenia artystów, które działałoby na rzecz podniesienia poziomu artystycznego grafiki użytkowej w Polsce. KAGR, czyli Koło Artystów Grafików Reklamowych, powstało w 1933 r., należeli do niego m.in.: Ludwik Gardowski (1890–1965), Tadeusz Gronowski (1894–1990), Jan Mucharski (1900–1981), Adam Półtawski (1881–1952), Józef Tom (1883–1962), Jerzy Zaruba (1891–1971), Tadeusz Trepkowski (1914–1954).

Wśród pierwszych absolwentów Katedry Grafiki Użytkowej byli: Jadwiga Salomea Hładki (1904–1944), Edward Manteuffel (1908–1940) i Antoni Wajwód (1905–1944). Utworzyli oni w 1933 r. studio graficzne „Mewa”, funkcjonujące do wybuchu wojny. Pracownia działała nie tylko na polu grafiki użytkowej, ale i wykonywała zlecenia z zakresu malarstwa ściennego, projektowania wnętrz, m.in. na transatlantykach Batory i Piłsudski, witryn, np. „Wiadomości Literackich”, i stoisk. Uczestniczyła w tworzeniu form wystawienniczych podczas paryskiej wystawy Sztuka i technika w życiu nowoczesnym w 1937 r.

Mimo że twórczość każdego z członków „Mewy” odznaczała się indywidualnością, to wspólne było malarskie ujmowanie tematu. Artyści, zainspirowani drzeworytnictwem, potrafili przełożyć efekty tej techniki na kształtowanie obrazu w grafice użytkowej. Kanciaste formy, załamania linii i płaszczyzn zastosowano m.in. w plakacie anonsującym wystawę polskiej sztuki gotyckiej.

Im też zawdzięcza się wprowadzenie do warsztatu grafika papieroplastyki, którą najpełniej posługiwał się Wajwód. Papier, dowolnie kształtowany i układany, był oświetlany i fotografowany, co wydobywało interesujące formy. Zastosowanie tej techniki widzimy m.in. w plakacie L’art Polonais i w projektach wielu okładek książkowych czy obwolut.