Zuzanna i Starcy

Biblijna opowieść o pięknej i cnotliwej Zuzannie, żonie Joakima, niesłusznie oskarżonej o cudzołóstwo przez odtrąconych zalotników, to jeden z najczęściej ilustrowanych fragmentów Starego Testamentu. O popularności tematu przesądzały jednak nie tyle jego walory moralno-dydaktyczne, pouczające o nieuchronności kary za składanie fałszywych oskarżeń i za wykroczenia przeciwko prawu zapisanemu w dekalogu, czy religijne, świadczące o sprawiedliwości Boga, ile aspekt erotyczny. Jest to jedna z tych scen biblijnych, które dawały wzniośle umotywowany pretekst do ukazywania piękna nagiego, kobiecego ciała i męskiego pożądania, ekscytacji seksualną perwersją, tu zawartą w próbie zdobycia „zakazanego owocu”, w różnicy wieku i przewadze liczebnej niedoszłych kochanków oraz w ich okrutnej zemście za zniewagę odtrącenia. Zuzannę i starców podglądających ją w kąpieli i namawiających do nierządu przedstawiali tacy mistrzowie malarstwa europejskiego, jak Tintoretto, Rubens czy Rembrandt. Obraz Żmurki, artysty wyspecjalizowanego w malowaniu przestylizowanych kobiecych portretów, a także aktów wyobrażonych niekiedy w orientalnych, haremowych realiach, wyraźnie eksponuje erotyczny charakter sceny. Ciało kobiety, ukazane w dużym zbliżeniu, ekspresyjnie poruszone, zostało wydobyte światłem, w przeciwieństwie do skrytych w cieniu, niemal niewidocznych starców. Pozornie czytelny przekaz o niewinności, która nie boi się światła, oraz grzechu, który lubi skrywać się w cieniu, służy zupełnie innym celom. Można odnieść wrażenie, że niemal niezauważalni starcy uosabiają podszepty własnych, grzesznych myśli kobiety. Poza Zuzanny, tłumacząca się uchyleniem przed napastnikami, a także jej uniesione w geście obrony ręce, nadają jej powabu czy nawet pewnej lubieżności. Wartością obrazu jest niekonwencjonalne wyzyskanie podtekstów przez ciekawą kompozycję i rozwiązania malarskie dokonane w obrębie ograniczonej, stonowanej kolorystyki dzieła, oraz aurę tajemniczości i dwuznaczności, zapowiadającą już symbolizm końca wieku.