De boodschap aan Maria

De scène vindt plaats in een burgerwoning, een nieuwigheid in de toenmalige schilderkunst. Tot dan toe werd het tafereel afgebeeld in of voor een kerk. Gabriël treedt traditiegetrouw van links het vertrek binnen. De Maagd zit voor een lange zitbank op de tegelvloer, teken van nederigheid. De boord van haar mantel is versierd met een opschrift, een andere innovatie van de Meester van Flémalle. De gebaren van de Maagd illustreren haar aanvaarding. De intieme ruimte en de aanwezige voorwerpen worden traditioneel geïnterpreteerd als metaforen voor Maria's deugdelijkheid en kuisheid. Zowel op Maria's schoot als op tafel ligt een geopend boek. Mogelijk is dit motief ontleend aan devotietraktaten van rond 1400, waarin staat dat de Maagd mediteerde over de Heilige Schrift toen Gabriël binnenkwam. De boeken duiden haar tevens aan als bezitster van goddelijke wijsheid. Hierbij aansluitend is de bank versierd met leeuwtjes, net zoals eertijds de troon van Salomo. Deze oud-testamentische koning geldt als toonbeeld van wijsheid, een prefiguratie van het rijk van Christus op aarde; maar ook een voorafspiegeling van de rol van de Maagd als "sedes sapientiae". De glasramen stellen wellicht profeten voor die de komst van de Messias voorspellen. Ook andere schijnbaar alledaagse voorwerpen hebben een diepere betekenis. De handbezem naast de schouw symboliseert de zuivering van de smet der zonde, en de witte lelies in de majolicakan Maria's maagdelijkheid, terwijl de halfopen vensters die uitgeven op een gouden achtergrond waarschijnlijk alluderen op haar eretitel "fenestra coeli", venster van de hemel. Kandelaars en kaarsen refereren aan de Maagd en Christus. Het feit dat de kaarsen zijn uitgedoofd duidt aan dat de conceptie al gebeurd is. Een intrigerend detail is de houtsnede tegen de schouw. Maria zal net als de heilige Christoffel Christus dragen. Het motief illustreert treffend dat op schilderijen van Vlaamse Primitieven vaak chronologische sprongen worden gemaakt, immers volgens het hoofdtafereel is de Heiland nog helemaal niet geboren ! (naar Roel Slachmuylders, in 'Museum voor Oude Kunst. Een keuze')