Bitwa pod Komarowem

Obraz przedstawia scenę z ostatniej wielkiej bitwy kawaleryjskiej Europy – bitwy pod Komarowem - która odbyła się 31 sierpnia 1920 roku. Kronikarz bitwy, dowodzący w niej jednym z pułków, rotmistrz Kornel Krzeczunowicz uważał, że była to największa batalia od ponad stu lat. W starciu 1500 żołnierzy polskich odniosło zwycięstwo nad sześciotysięczną armią rosyjską.
Przedstawiona scena ukazuje przeprowadzoną rankiem szarżę 2. Pułku Szwoleżerów na oddziały Budionnego w czasie walki o wzgórze 255, które było strategicznym punktem bitwy. W pierwszym szeregu widoczne są wycofujące się w popłochu oddziały rosyjskie – raniony w głowę żołnierz osuwający się z konia i kilku innych oglądających się za siebie w ucieczce. Za nimi widać atakujących szwoleżerów polskich z uniesionymi szablami.
Dzieło zostało pomyślane jako lewe skrzydło tryptyku ilustrującego bitwę pod Komarowem. Obraz został namalowany przez Jerzego Kossaka dla Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu, skąd skardziono we wrześniu 1939 roku i do tej pory nie został odnaleziono.
Autor był reprezentantem nurtu zwanego realizmem. Podobnie jak jego ojca i dziadka, Jerzy Kossaka interesowały przede wszystkim wydarzenia z historii Polski, a w szczególności sceny batalistyczne. Malarz miał w zwyczaju tworzyć repliki swoich dzieł, dzięki czemu dwa wizerunki z tryptyku przetrwały i dziś znajdują się w zbiorach Ossolineum.