Karczma pod św. Michałem

Karczma Pod Świętym Michałem jest w pełni samodzielną kompozycją Pietera II Brueghela.
Malarz, wcześniej postrzegany jako naśladowca czy wręcz kopista znanego ojca, Pietera I Bruegla (1526/1530–1569), od około 1616 roku zaczyna poszukiwać własnej drogi twórczej i tworzy indywidualne kompozycje, nie odwołując się do wcześniejszych wzorów. Wiemy to nie tylko dlatego, że wśród znanych dzieł ojca nie doszukano się dotąd jej pierwowzoru. Pisownia sygnatury na obrazie – BREVGHEL, zamiast jak dotychczas – BRVEGHEL – jest interpretowana także jako próba zdystansowania się od dorobku artystycznego Pietera I Bruegla.
Pieter Brueghel Młodszy był bystrym obserwatorem codziennego życia, odtwarzał je z wyjątkowym upodobaniem w najdrobniejszych detalach. Jego kompozycje, jakkolwiek niepozbawione elementów humoru i satyry, różnią się od moralizujących w swojej wymowie dzieł ojca. Karczma pod Świętym Michałem jest doskonałym przykładem takiego właśnie sposobu ukazywania otaczającego świata. Malarz rejestruje życie flamandzkiej prowincji w jego wielu aspektach, obserwuje, co dzieje się przed wiejską karczmą. Brueghel zadbał także o pokazanie detalu elewacji samego budynku, gdzie namalował dziesięć herbów – wśród nich rozpoznajemy między innymi herb cesarstwa Habsburgów, miasta Antwerpii, lwa księstwa Brabantu, gryfa hrabstwa Flandrii, trzy lilie królów Francji, a przy wejściu godło cechu malarskiego. Cech malarski to swego rodzaju „stowarzyszenie” artystów-rzemieślników zajmujących się malarstwem.
Obraz jest jedną z kilku wersji kompozycji, którą malarz powtórzył co najmniej dziewięć razy. Obrazy te powstały w latach 1619–1634; cztery z nich są datowane, a jedynie dwa niesygnowane. Kompozycja w zbiorach wawelskich wyróżnia się wśród nich wysokim poziomem artystycznym.

Opracowano na podstawie tekstu dr Joanny Winiewicz-Wolskiej.