Het Beleg van Leiden was de belegering van Leiden door het Spaanse leger tijdens de eerste fase van de Tachtigjarige Oorlog, de Nederlandse Opstand. De belegering vond plaats van 30 oktober 1573 tot 3 oktober 1574, met een onderbreking van twee maanden in het voorjaar van 1574. Het beleg eindigde met de bevrijding van de stad.
De Nederlandse Opstand was in 1573 door de Spaanse landvoogd Alva bijna in de hele Nederlanden neergeslagen. Het verzet hield alleen nog stand in delen van Holland en Zeeland. In oktober 1573 werd Leiden het volgende doelwit van Alva. Generaal Francisco de Valdez kreeg opdracht om het beleg uit te voeren. Valdez sloot Leiden met forten en schansen af van de buitenwereld met de bedoeling de stad door verhongering tot overgave te dwingen.
Willem van Oranje vroeg zijn broer Lodewijk van Nassau een afleidingsmanoeuvre in het oosten van de Nederlanden uit te voeren om het Spaanse leger weg te lokken van Leiden. Bang dat hun toevoer doorsneden zou worden, hieven de Spanjaarden de belegering op en trokken ze naar het oosten. Bij Mook volgde in april 1574 een veldslag waarin het leger van Lodewijk van Nassau verpletterend werd verslagen.