Alkmaar is een stad in de provincie Noord-Holland in Nederland, en de hoofdplaats van de gemeente Alkmaar.
Alkmaar heeft een historisch centrum met 399 rijksmonumenten en 700 gemeentelijke monumenten. De stad staat bekend als "de kaasstad". Van begin april tot eind september wordt wekelijks een traditionele kaasmarkt gehouden. Een inwoner van Alkmaar heet een Alkmaarder, maar wordt in de volkstaal kaaskop genoemd. De stad beschikt over twee spoorwegstations: station Alkmaar en station Alkmaar Noord.
Alkmaar ligt in de samenwerkingsregio Kennemerland, en deels in West-Friesland. Tevens werkt het samen met omliggende gemeenten in de Regionale bestuurskracht Alkmaar. Het verstedelijkte gebied om Alkmaar neemt in de regio een belangrijke plaats in. Het is min of meer vastgegroeid aan plaatsen als Heerhugowaard, Noord-Scharwoude, Zuid-Scharwoude, Broek op Langedijk, Sint Pancras, Oudkarspel, Obdam, Hensbroek, Bergen, Heiloo, Limmen, Castricum, Akersloot en Uitgeest.