Unparalleled Picturesque Views
18. yüzyılda Aydınlanma düşüncesiyle ivme kazanan Doğu’ya yolculuk, devlet adamları, siyasetçiler ve gezginler kadar sanatçılar için de son derece cazipti. İstanbul ise, klasikten moderne doğru evrimleşen estetiğiyle Avrupalı sanatçılar için bir cazibe merkezi ve Batı’yı etkileyen “Türk Modası”nın kalbiydi. İstanbul Araştırmaları Enstitüsü galerisinde açılan sergi, 1776 – 1792 yılları arasında İstanbul’da görev yapan İngiltere Büyükelçisi Sir Robert Ainslie’yle birlikte kente gelen Luigi Mayer ve İstanbul’da evlendiği Clara Barthold Mayer’in resmettiği, kentin 18. yüzyıl sonunda kazandığı eşsiz pitoresk görüntülerinden oluşuyor. Clara Barthold Mayer’in dokuz, Luigi Mayer’in ise bir eserinin yer aldığı suluboyalar Suna ve İnan Kıraç Vakfı Oryantalist Resim Koleksiyonu’na ait.
Clara Barthold (Mayer) adlı sanatçının Çanakkale – Abydos, Burnu İstanbul Boğazı’na giriş adlı çalışması (18. yüzyıl sonu)İstanbul Araştırmaları Enstitüsü
18. yüzyılda İstanbul'a panoramik bir bakış
Aydınlanma düşüncesi, Doğu’nun kapılarını siyasetin anahtarlarıyla açtı. 18. yüzyılda ortaya çıkan ve “Doğu Sorunu” olarak bilinen siyasi kurgu, edebiyattan müziğe, resimden arkeolojiye uzanan geniş bir kültürel üretim alanını kuşatıyordu. Devlet adamları kadar, sanatçılar da bu yüzyıla imzalarını attılar. İstanbul, klasikten moderne doğru evrimleşen estetiğiyle Avrupalı sanatçılar için bir cazibe merkezi haline geldi. Gündelik hayat kabuğunu çatlatmış, resim sanatı kentin değişen yüzünü Oryantalist imgelerle inşa etmeye başlamıştı. Batı’yı etkileyen “Türk Modası”nın kalbi artık İstanbul’da atıyordu. Kenti panoramik bakış açısıyla yansıtan Luigi ve Clara Mayer, dönemin İstanbul’daki tanıklarıdır.
Clara Barthold Mayer
Hayatı hakkında yeterli bilgi yoktur. İsviçre asıllı olduğu, babasının İstanbul’daki İngiltere Büyükelçiliği’nde tercümanlık yaptığı farklı kaynaklarda belirtilir. Luigi Mayer’le İstanbul’da tanışmış, evlendikten sonra 1794’te eşiyle birlikte İngiltere’ye yerleşmiştir. Figürlü manzara resmine yoğunlaşan sanatçının yapıtları aynı yıl J. Harris taragından Londra’da yayınlanmıştır. Sanatçı ayrıca eşinin resimlerini de yayınlamış, Luigi’nin 1803’teki ölümünden sonra, Londra’da Portman Square’deki evlerinde çalışmalarını sürdürmüştür. Clara Mayer’in Boğaziçi, Sarayburnu ve Yedikule’yi konu alan, John William Edy tarafından gravürlenmiş kompozisyonları ve “İstanbul Limanı’na Giriş” başlıklı suluboya yapıtı bugün Victoria and Albert Museum Koleksiyonu’ndadır
Clara Barthold (Mayer) adlı sanatçının Padişahın saltanat kayığı Üsküdar önlerinde adlı çalışması (18. yüzyıl sonu)İstanbul Araştırmaları Enstitüsü
“The caïques of the sultans are noticed immediately from a distance with their size and elegance, gilt and ornamentation, the number of their oarsmen and grandeur. They are equipped with fourteen pairs of oars. Dressed in white, 28 Bostancis row haughtily as the Bostanci-bashi steers the Imperial caïque. Each one of the sultan’s caïque excursions and return to the palace is greeted by a salvo of artillery fire. The Imperial caïque is distinguished by the beautiful, deep red, gold-trimmed canopy at the stern.” Olivier, 1792
Clara Barthold (Mayer) adlı sanatçının Üsküdar sırtlarındaki Bulgurlu’dan İstanbul’un görünümü adlı çalışması (18. yüzyıl sonu)İstanbul Araştırmaları Enstitüsü
“Üsküdar’ın 2 kilometre doğusunda Bulgurlu tepesi vardır. Buradan bakılınca, görüş çok uzakları ve hemen hemen bütün İstanbul’u kaplar. (...) Bu etrafa hâkim tepeden gözlerimizin önüne serilen güzel manzaranın seyrine ve zevkine daldık. Manzaranın ihtişamını seyretmeye doyamıyorduk; şehir, liman, kıvrak eğimli Karadeniz Boğazı, Boğaz sahillerindeki köyler, adalarla süslü Marmara Denizi ve nihayet Avrupa ve Asya yakalarının yemyeşil ovaları hep gözlerimizin önünde idi.”
Olivier, 1792
Clara Barthold (Mayer) adlı sanatçının İstanbul ve limanının Kız Kulesi’nden görünümü adlı çalışması (18. yüzyıl sonu)İstanbul Araştırmaları Enstitüsü
Clara Barthold (Mayer) adlı sanatçının Dolmabahçe’den Boğaz girişinin (Üsküdar-Sarayburnu) görünümü adlı çalışması (18. yüzyıl sonu)İstanbul Araştırmaları Enstitüsü
Clara Barthold (Mayer) adlı sanatçının İstanbul Boğazı’nın Tarabya’dan Karadeniz girişine kadar görünümü adlı çalışması (18. yüzyıl sonu)İstanbul Araştırmaları Enstitüsü
Luigi Mayer (1755-1803)
Luigi Mayer was one of the most important 18th century European artists to have been lured by the magic of the Orient into painting this geography. Mayer studied art in Italy. In 1771, he gained recognition by winning the drawing award of Académie de St-Luc. Inspired by the ideas of the Enlightenment flourishing in the Late Baroque era, he painted ancient civilizations. Between 1776 and 1792, he travelled extensively across Anatolia as part of the archaeological expeditions of Sir Robert Ainslie, who had taken up the position of ambassador to the Ottoman Porte. Upon his return to İstanbul, Mayer married Clara Barthold. Together, the couple portrayed the unparalleled picturesque views the city had to offer in late 18th century. The naïve aestheticism and realistic style of Mayer’s art reflects Sultan Selim III’s modernizing İstanbul in a well-balanced manner.
Küratör: Ekrem Işın
Dijital Adaptasyon: Başak Arifoğlu, Umut Koca, Irmak Wöber
