Hala Stulecia

Hala Stulecia została otwarta w 1913 r. w setną rocznicę bitwy pod Lipskiem i triumfu koalicji antyfrancuskiej nad wojskami Napoleona Bonapartego. Budowa monumentalnego obiektu rozpoczęła się w czerwcu 1911 r. i trwała 14 miesięcy. Pretekstem do rozpoczęcia projektu była organizowana w ówczesnym Breslau Wystawa Stulecia. Max Berg, architekt miejski, przedstawił plan budowy kompleksu wystawowego, którego centralnym punktem była olbrzymia hala. Do jej budowy chciał wykorzystać nieużywaną dotąd na tak dużą skalę technologię żelbetonową. Na budowę Hali Stulecia przeznaczono dawny tor wyścigów konnych.

Obiekty wystawowe zostały rozplanowane wzdłuż dwóch osi kompozycyjnych, na przecięciu których zbudowano Halę. Część struktur miała charakter czasowy i została usunięta tuż po wystawie, jednak w obrębie zespołu zachowały się jego najistotniejsze komponenty, którymi obok Hali były Pawilon Wystawy Historyczno-Artystycznej z lat 1912-1913 autorstwa Hansa Poelziga (tzw. Pawilon Czterech Kopuł) oraz wykonana z betonu pergola otaczająca staw. Interesującym zabiegiem było włączenie w obręb przestrzeni wystawowej południowej części pobliskiego XIX-wiecznego Parku Szczytnickiego. Na jego terenie podziwiać można Ogród Japoński, który powstał w ramach tematycznych ekspozycji ogrodowych oraz XVIII-wieczny drewniany kościół przeniesiony z Górnego Śląska (pozostały po czasowej Wystawie Sztuki Cmentarnej). W latach późniejszych Tereny Wystawowe uzupełniono o nowe elementy, które stały się integralną częścią założenia, m.in. kolumnadę wejścia głównego z 1925 r. oraz stalową iglicę z 1948 r., zaprojektowaną przez Stanisława Hempla.

Hala jest tetrakonchosem, czyli czteroliściem. Plan tak skomplikowanej budowli centralnej ma co najmniej dwie krzyżujące się osie symetrii, a przestrzeń środkowa dominuje wysokością nad pomieszczeniami bocznymi, wydzielonymi wewnątrz budynku ścianami lub systemem podpór. Słowem – konstrukcja Hali Stulecia składa się z dwóch autonomicznych elementów. Podstawy w postaci wygiętych w walec łuków i żeber oraz spoczywającej swobodnie jak melonik na głowie przedwojennego eleganta kopuły – promieniście schodzących się żelbetowych żeber, opartych o dolne i górne pierścienie. Tarasowy układ zadaszenia umożliwił zamontowanie rzędów okien, urzekająco doświetlających wnętrze Hali. Celowo surowe, odsłonięte betonowe powierzchnie odzwierciedlały szczerość i funkcjonalność konstrukcji, która zwiastowała początki ruchu nowoczesnego w architekturze (modernizmu).

Kopuła budynku ma 65 metrów rozpiętości, a sama Hala Stulecia 42 metry wysokości. Na widowni i na płycie jest miejsce nawet dla 10 tys. osób. Na wyposażeniu Hali Stulecia były olbrzymie organy, które nie przetrwały wojny, chociaż obiekt sam w sobie nie został poważnie zniszczony. Od 1945 roku obiekt nazywano Halą Ludową. Pierwotną nazwę przywrócono dopiero po roku 2000.
Oryginalność, wielofunkcyjność, otoczenie – to najważniejsze atuty Hali Stulecia, która jest centrum wielu wydarzeń, także w randze międzynarodowej.

Hala Stulecia we Wrocławiu została wpisana na Listę światowego dziedzictwa w 2006 r., podczas 30 sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa w Wilnie (dec. 30 COM 8B.47). Zdecydował o tym geniusz twórcy projektu oraz fakt, że Hala Stulecia to przejaw kultury swojej epoki, a co za tym idzie, zdecydowana i wyraźna obecność w historii ludzkości.