Truyền thuyết về lễ hội Thuyền Rồng
Khám phá một trong những lễ hội văn hoá lâu đời nhất trên thế giới
Lễ hội Đua Thuyền Rồng đã nổi danh như thế nào
Chủ yếu được tổ chức ở vùng Trung và Nam Trung Quốc, lễ hội Thuyền Rồng gắn liền với hình ảnh những chiếc thuyền nhỏ và dài, được trang trí bằng hình đầu và đuôi rồng. Những chiếc thuyền này chở từ 20 đến 90 tay chèo, cùng nhau tham gia cuộc đua trên nước. Tuy nhiên, lễ hội Thuyền Rồng không phải lúc nào cũng như vậy.
Đua thuyền rồng tại lễ hội mùa xuân (1860)Bảo tàng Hàng hải Hồng Kông
Đua thuyền rồng ở Lễ hội mùa Xuân (năm 1860)
Lễ hội Thuyền Rồng là một trong những lễ hội truyền thống lâu đời nhất trên thế giới, được tổ chức vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch hàng năm (khoảng cuối tháng 5 – đầu tháng 6 dương lịch). Câu chuyện nổi tiếng nhất kể rằng lễ hội Thuyền Rồng bắt nguồn từ thời Chiến Quốc (403-211 TCN) tại thành phố Nhạc Dương (Hồ Nam), khi đó là một phần của Triều đại nhà Chu cổ đại.
Thủ công cổ kính trong Lễ hội Thuyền rồng hàng năm (1902) by người không rõBảo tàng Hàng hải Hồng Kông
Khuất Nguyên (340-278 TCN), một vị đại thần được mệnh danh là cha đẻ của thơ ca Trung Quốc (vì thế ngày này cũng được gọi là Ngày Nhà thơ), đã gieo mình xuống sông Mịch La tự vẫn. Khi ông đắm mình xuống sông (có người nói rằng khi đó ông ôm theo một cục đá nặng), bạn bè đã hớt hải chạy tới cố gắng cứu sống ông. Mặc dù không cứu được ông, nỗ lực giải cứu đó đã khai sinh lễ hội đua thuyền, theo đó, những con thuyền chạy đua trên nước mang ý nghĩa mô phỏng lại bi kịch năm xưa.
Đua thuyền rồng Aberdeen 2011 (2011) by Bảo tàng Hàng hải Hồng KôngBảo tàng Hàng hải Hồng Kông
Tất nhiên, nếu xem xét tên tiếng Trung của lễ hội thì khả năng là lễ hội có nguồn gốc lâu đời hơn rất nhiều. Không chỉ vậy, lễ hội còn gắn liền với niềm tin cổ xưa về sức mạnh của những vị thần linh điều hành thế giới và nhu cầu thờ phụng thần linh của người xưa. Theo đó, nguyện ước xoa dịu Thuỷ Long (vị thần cai trị sông nước) bắt nguồn từ những người nông dân Trung Quốc đầu tiên sinh sống ở khu vực các sông lớn. Các nhà nhân chủng học cho rằng cuộc đua thuyền đầu tiên là một loại nghi thức chiến đấu (liên quan tới các nghi lễ được tổ chức vào dịp chuyển từ mùa Xuân sang Hè) để cầu cho lượng mưa dồi dào, ngăn chặn bệnh dịch và giảm thiệt hại do lũ lụt, v.v.
Chủ yếu được tổ chức ở vùng Trung và Nam Trung Quốc (1858) by Thomas AllomBảo tàng Hàng hải Hồng Kông
Ngoài ra, có một truyền thuyết cho rằng những người chết đuối khi lật thuyền hay bị ngã khỏi thuyền là vật hiến tế cho thần Rồng. Có thể những truyền thống cổ xưa đó đã được hợp nhất với sự hy sinh sau này của Khuất Nguyên, từ đó trở thành thần thoại duy nhất về nguồn gốc của lễ hội này.
Truyền thống lễ hội Thuyền Rồng
Hình ảnh lễ hội Thuyền Rồng chủ yếu gắn liền với cuộc đua trên những con thuyền nhỏ và dài, với sức chứa từ 20 đến 90 tay chèo và được trang trí bằng hình đầu và đuôi rồng. Tuy nhiên, lễ hội thường niên này còn có nhiều truyền thống khác nữa.
Ở một số vùng, trong thời gian diễn ra lễ hội, người dân buộc cành đa, lá ngải và cây tầm bóp thành bó và treo ở cửa trước hoặc trước cổng nhà. Mục đích của tập tục này là để ngăn chặn dịch bệnh mùa hè. Ngoài ra, các hộ gia đình còn dán ảnh Chung Quỳ (vị thần diệt yêu trừ ma) lên trên cửa . Bên cạnh đó, tương truyền rằng nếu bạn dựng đứng được quả trứng vào buổi trưa ngày Tết Đoan Ngọ (Lễ hội thuyền rồng), thì bạn sẽ gặp may mắn cả năm.
Vỏ xà cừ chạm khắc trang trí thuyền rồng, thế kỷ 19Bảo tàng Hàng hải Hồng Kông
Hình thuyền rồng thế kỷ 19 được chạm khắc trên vỏ xà cừ
Lễ hội Thuyền Rồng ở Hồng Kông
Hồng Kông có thể hãnh diện khẳng định rằng đua Thuyền Rồng chính là món quà của quốc gia này dành cho thế giới. Từ cuối những năm 1960, có nhiều người nước ngoài sinh sống ở Hồng Kông bắt đầu tham gia lễ hội này. Từ đó, lễ hội được tổ chức song song với cuộc đua thuyền truyền thống của ngư dân.
Các cuộc đua Thuyền rồng ở Aberdeen vào những năm 1990 (1990/1999) by người không rõBảo tàng Hàng hải Hồng Kông
Từ những năm 1980, các vùng, đặc biệt ở làng Stanley, thường tổ chức những cuộc đua "hỗn hợp" – cuộc đua thuyền giữa các đội có thuyền viên là người địa phương/người nước ngoài, các đội có cả nam và nữ, và đội chỉ có thuyền viên là nữ. Hồng Kông từ đó trở thành sân chơi của môn thể thao "quốc tế" của chính quốc gia này. Hàng năm, ở làng chài Tai O, đảo Đại Nhĩ Sơn, người dân tổ chức cuộc Diễu hành Thuyền Rồng dưới nước như một nghi thức tôn giáo truyền thống. Nghi thức này được ghi danh vào danh sách di sản văn hoá phi vật thể quốc gia thứ ba của Trung Quốc đó!
Trước khi mỗi cuộc đua bắt đầu còn có một nghi lễ quan trọng. Đó chính là nghi thức "Hoạ Long Điểm Tinh" (Vẽ rồng điểm mắt), theo đó, một đạo sĩ (ngày nay thì thường là một vị khách danh dự) sẽ chấm mắt cho phần đầu rồng ở mũi thuyền. Nghi thức chấm mắt sẽ "đánh thức" và nạp Linh khí (linh hồn) cho thuyền rồng để giúp thuyền giành chiến thắng. Đồng thời, nghi lễ này cũng có ý nghĩa cầu nguyện thần Rồng mang lại thịnh vượng vào năm tới.
Cuộc đua Thuyền Rồng ở Aberdeen (2011) by Bảo tàng Hàng hải Hồng KôngBảo tàng Hàng hải Hồng Kông
Về lý thuyết thì thuyền nào cũng nên được đối xử công bằng. Ngày xưa thì như vậy… còn ngày nay, chậm là thua ngay!
Được tạo bởi Bảo tàng Hàng hải Hồng Kông
You are all set!
Your first Culture Weekly will arrive this week.