Nagrobek Adama Mickiewicza na cmentarzu w Montmorency, Francja

Dzień po nagłej śmierci Adama Mickiewicza w Stambule (26 października 1855 roku) wykonano serię pamiątkowych fotografii zwłok, powstał pośmiertny portret narysowany przez Teofila Kwiatkowskiego oraz, zgodnie z kultywowanym wówczas zwyczajem, wykonano tzw. maskę pośmiertną, czyli gipsowy odlew twarzy. Z tej maski pośmiertnej powstało kilka odlewów w brązie. Jednym z nich inspirował się rzeźbiarz Auguste Préault, tworząc portret Mickiewicza znajdujący się na symbolicznym obecnie grobowcu na cmentarzu w Montmorency.
Decyzją księcia Adama Czartoryskiego, przywódcy paryskiej Wielkiej Emigracji zwłoki Mickiewicza sprowadzono ze Stambułu do Francji. Tutaj, na podparyskim cmentarzu w Montmorency, wybudowano grobowiec rodzinny, do którego przeniesiono również zwłoki żony poety – Celiny.
Medalion z portretem Mickiewicza powstał w 1866 roku, grobowiec odsłonięto w kolejnym roku. Auguste Préault na podstawie surowej, realistycznej maski pośmiertnej stworzył niezwykle ekspresyjne, symboliczne dzieło, portret wieszcza z głową okoloną wieńcem laurowym, uchwyconego w chwili twórczej ekstazy.
Na cmentarzu w Montomrency pochowanych zostało wielu Polaków, emigrantów, artystów, przedstawicieli Wielkiej Emigracji. Spoczęli tutaj Julian Ursyn Niemcewicz, Cyprian Norwid, książę Adam Czartoryski, hrabia Władysław Zamoyski. Cmentarz ten stał się narodowym panteonem na emigracji.
Szczątki Adama Mickiewicza w 1890 roku przeniesiono do Krypty Wieszczów Narodowych na Wawelu, później przeniesiono tam również szczątki Juliusza Słowackiego zmarłego w Paryżu. Ponieważ Cyprian Norwid, który zmarł w polskim przytułku św. Kazimierza w Paryżu pochowany został na cmentarzu w Montmorency w mogile zbiorowej, identyfikacja jego szczątków nie była możliwa. W wawelskiej Krypcie Wieszczów Narodowych w 2001 roku odbył się jego symboliczny pochówek, do krypty przeniesiono ziemię ze zbiorowej mogiły.

Projekty Instytutu POLONIKA
2018-2022 - konserwacja polskich nagrobków na Cmentarzu w Montmorency, wykonawca: Towarzystwo Opieki nad Polskimi Zabytkami i Grobami Historycznymi we Francji