Bałwan solny krakowski

Podstawowa metoda urabiania złoża solnego w wielickiej kopalni polegała na odrywaniu bloków, z których formowano bryły o kształcie beczkowatym – bałwany. Był to główny produkt żup krakowskich od 2. poł. XIII wieku do 1876 roku. Podłużny kształt ułatwiał transport bardzo ciężkich solnych walców. Przetaczaniem bałwanów trudniły się zespoły górników zwanych walaczami, pomagających sobie przy tym mocnymi drągami.O bałwanach w kopalni wielickiej dowiadujemy się po raz pierwszy z aktu lokacji miasta Wieliczki, nadanego w 1290 roku. Według Ordynacji Kazimierza Wielkiego z 1368 roku ówczesne bałwany ważyły 6 i 8 cetnarów, czyli ok. 300-400 kg. W XIV wieku żupa wielicka produkowała na sprzedaż trzy rodzaje bałwanów: krakowskie, oświęcimskie i słowackie, w wieku XVII zaś już 9 rodzajów, charakteryzujących się znaczną wagą, od ok. 1000 do 2000 kg. Ciekawostką jest, iż na początku XVI wieku przeciętna wartość małego solnego bałwana była porównywalna z kosztem zakupu osiodłanego konia.