Cele i zadania
W obronę kraju w 1920 roku zaangażowani byli posłowie na Sejm Ustawodawczy – wybrany rok wcześniej pierwszy sejm odrodzonego państwa, zwołany w celu uchwalenia konstytucji i scalenia ziem pozostających przedtem pod władzą trzech zaborców. Kilkudziesięciu parlamentarzystów włączyło się w prace instytucji odpowiedzialnych za organizację obrony – zwłaszcza Rady Obrony Państwa oraz Rządu Obrony Narodowej. Stały się one autentycznymi ośrodkami podejmowania decyzji, poszukiwania konsensusu oraz integracji ponad podziałami.
Ustawa o utworzeniu Rady Obrony Państwa (1920), autor: Marszałek Sejmu Ustawodawczego Wojciech Trąpczyński, Prezydent Ministrów Władysław GrabskiSejm - Parlament Rzeczypospolitej Polskiej
Rada Obrony Państwa – powołana na mocy ustawy z 1 lipca 1920 – była organem decydującym we wszystkich sprawach związanych z prowadzeniem i zakończeniem wojny oraz zawarciem pokoju; łączyła kompetencje ustawodawcze z wykonawczymi.
Rada Obrony Państwa – osoby wchodzące do niej z urzędu (1920), autor: Grafika Dariusz KondeferSejm - Parlament Rzeczypospolitej Polskiej
W skład Rady Obrony Państwa z urzędu weszły najważniejsze osoby w kraju: Naczelnik Państwa jako przewodniczący, Marszałek Sejmu Ustawodawczego oraz Prezydent Ministrów.
Rada Obrony Państwa – reprezentanci klubów poselskich (1920), autor: Grafika Dariusz KondeferSejm - Parlament Rzeczypospolitej Polskiej
Radę Obrony Państwa współtworzyli reprezentanci głównych klubów poselskich w Sejmie Ustawodawczym, pierwszym parlamencie odrodzonej Rzeczypospolitej.
Stanowiło to dla ludności cywilnej i wojska wyraz zjednoczenia wszystkich sił politycznych w obronie narodu i państwa.
Rada Obrony Państwa – przedstawiciele rządu (1920), autor: Grafika Dariusz KondeferSejm - Parlament Rzeczypospolitej Polskiej
W skład Rady Obrony Państwa weszli także przedstawiciele rządu – wicepremier i trzech ministrów wyznaczonych przez Radę Ministrów.
Rada Obrony Państwa – przedstawiciele wojska (1920), autor: Grafika Dariusz KondeferSejm - Parlament Rzeczypospolitej Polskiej
Na wniosek Józefa Piłsudskiego, pełniącego funkcję Naczelnego Wodza, do Rady Obrony Państwa powoływani byli także przedstawiciele wojska.
Odezwa Rady Obrony Państwa do żołnierzy (3 lipca 1920), autor: W imieniu Rady Ochrony Państwa Józef PiłsudskiSejm - Parlament Rzeczypospolitej Polskiej
W odezwie z 3 lipca żołnierzy mobilizowano do walki słowami: „Macie zwyciężyć! Rozbić macie wroga – zgnieść jego zakusy na wolność waszej Ojczyzny i na waszą sławę żołnierską!”.
Protokół 18. posiedzenia Rady Obrony Państwa z rękopiśmiennym tajnym protokołem (1920), autor: Józef Piłsudski, Wincenty WitosSejm - Parlament Rzeczypospolitej Polskiej
Radę Obrony Państwa zwoływać miał Naczelnik Państwa lub, z jego upoważnienia, Prezydent Ministrów.
Do zatwierdzenia uchwały potrzebna była obecność 2/3 ogólnej liczby członków Rady, w tym co najmniej 1/2 posłów wchodzących w skład organu. Decyzje zapadały zwykłą większością głosów, przy rozstrzygającym głosie przewodniczącego.
Rozporządzenie Rady Obrony Państwa o ustanowieniu Krzyża Walecznych (11 sierpnia 1920), autor: Józef Piłsudski, Wincenty WitosSejm - Parlament Rzeczypospolitej Polskiej
Rada Obrony Państwa mogła wydawać rozporządzenia i zarządzenia, które podlegały natychmiastowemu wykonaniu.
Krzyż Walecznych (1920), autor: Grafika Dariusz KondeferSejm - Parlament Rzeczypospolitej Polskiej
Rozporządzenia i zarządzenia Rady Obrony Państwa wymagające uchwały Sejmu miały być składane Sejmowi za pośrednictwem Prezydenta Ministrów do zatwierdzenia na najbliższym posiedzeniu izby.
Prezydent Ministrów Wincenty Witos (1920), autor: Jan MałetaSejm - Parlament Rzeczypospolitej Polskiej
24 lipca 1920 sformowano Rząd Obrony Narodowej – koalicyjny gabinet z Wincentym Witosem jako premierem.
W exposé Witos stwierdził: „Stajemy przed Wysokim Sejmem jako powołany przez całe przedstawicielstwo narodu Rząd Obrony Narodowej. Obejmując władzę w groźnej dla Ojczyzny chwili, ślubujemy skupić wszystkie siły dla obrony granic Państwa, całości i niepodległości Rzeczypospolitej”.
Prezydent Ministrów Wincenty Witos (od prawej) oraz Wiceprezydent Ministrów Ignacy Daszyński (1920), autor: Autor nieznanySejm - Parlament Rzeczypospolitej Polskiej
W skład Rządu Obrony Narodowej weszli przedstawiciele większości klubów poselskich. Wicepremierem został Ignacy Daszyński, przywódca socjalistów w Sejmie Ustawodawczym.
Udział lewicy w składzie gabinetu stanowił odpowiedź na propagandę III Międzynarodówki Komunistycznej, eksponującej – rzekome – wyzwolenie polskich chłopów i robotników przez Armię Czerwoną.
Odezwa Rządu Obrony Narodowej (5 sierpnia 1920), autor: Rada MinistrówSejm - Parlament Rzeczypospolitej Polskiej
Rząd Obrony Narodowej powołany został w celu mobilizacji sił narodu do odparcia najazdu bolszewickiego i pomyślnego zakończenia wojny. Gabinet jednoczący wszystkie najważniejsze ugrupowania parlamentarne był symbolem zgody narodowej ponad podziałami.
Obwieszczenie o reformie rolnej (1920), autor: Prezydium Rady MinistrówSejm - Parlament Rzeczypospolitej Polskiej
Jedną z najważniejszych kwestii społeczno-gospodarczych do rozstrzygnięcia w okresie wojny z bolszewikami była realizacja Ustawy o wykonaniu reformy rolnej. Akt prawny przyjęty przez Sejm 15 lipca 1920 miał poprawić sytuację na polskiej wsi oraz zachęcić chłopów do wstępowania w szeregi armii.
Order Orła Białego dla Wincentego Witosa (1921), autor: Grafika Dariusz KondeferSejm - Parlament Rzeczypospolitej Polskiej
Rząd Obrony Narodowej zakończył działalność 13 września 1921. W tym samym roku Witosa uhonorowano najwyższym polskim odznaczeniem państwowym – Orderem Orła Białego.
