Chopin i fortepian to jedno

Nie sposób wyobrazić sobie Chopina bez fortepianu i niemal równie trudno wyobrazić sobie fortepian bez Chopina.

Nauczyciele Chopina: Wojciech Żywny i Józef Elsner – unknownThe Fryderyk Chopin Institute

Naturalny talent

Chopin odebrał jedynie minimalną edukację pianistyczną. Jego pierwszą nauczycielką była starsza siostra Ludwika. W wieku sześciu lat zaczął pobierać lekcje gry na fortepianie u skrzypka Wojciecha Żywnego. Po sześciu latach nauki zakończyła się formalna edukacja pianistyczna Chopina. 

W wieku 6 lat zaczął uczęszczać na lekcje do Wojciecha Żywnego, który był przede wszystkim skrzypkiem. Po 6 latach jego formalna edukacja pianistyczna dobiegła końca.

Rondo c-moll op. 1 (1825), autor: Fryderyk ChopinThe Fryderyk Chopin Institute

Samouk

Chopin rozwijał swoje pianistyczne umiejętności, kierując się intuicją i partyturami utworów fortepianowych, z którymi zapoznawał się w dużych ilościach, będąc częstym gościem księgarni muzycznej A. Brzeziny. 

To właśnie Brzezina opublikował jego pierwsze utwory, włączając w to Rondo C-dur op. 1. 

Friedrich Wilhelm Kalkbrenner – unknownThe Fryderyk Chopin Institute

Odmowa podporządkowania

Kiedy Chopin przybył do Paryża, jeden z wiądących pianistów tego czasu, Friedrich Kalkbrenner zaproponował, że zostanie jego nauczycielem. 

Zasięgnąwszy porady u swojego byłego nauczyciela kompozycji Józefa Elsnera, Chopin odmówił. Pragnął rozwijać swój indywidualny styl. 

Józef Elsner – Maksymilian FajansThe Fryderyk Chopin Institute

Odmowa zdrady

Chopin komponował utwory wyłącznie na fortepian – solo lub z towarzyszeniem innych instrumentów, nie wyłączając głosu ludzkiego. Jego bliscy przyjaciele, m.in. Józef Elsner i poeta Stefan Witwicki, starali się namówić go na skomponowanie opery. 

Pomimo ich autorytetu, Chopin odmówił zdradzenia swojego instrumentu i pianistycznej drogi, którą dla siebie wybrał. 

Etiuda Ges-dur op. 10 nr 5 Etiuda Ges-dur op. 10 nr 5 (1829 - c. 1832), autor: Fryderyk ChopinThe Fryderyk Chopin Institute

Etiuda Ges-dur op. 10 nr 5
00:00

Ćwiczenia w jego własnym sposobie

Na wczesnym etapie swojej kariery Chopin zaczął pracować nad swoimi etiudami fortepianowymi. O jednej z nich pisał: Zrobiłem Excercise duży en forme, w moim jednym sposobie. 24 etiudy opublikowane jako opus 10 i 25 można uznać za najbardziej przekrojowy przewodnik po pianistycznych możliwościach Chopina. 

Metoda gry fortepianowejThe Fryderyk Chopin Institute

Niedokończona idea

Chopin planował napisanie metody gry fortepianowej, aby opisać swoje spostrzeżenia jako nauczyciela i w dużej mierze samouka w dziedzinie pianistyki. Niestety, nie doprowadził swoich zamiarów do końca. 

Pozostawione przez niego szkice otwierają przed nami niezwykłą możliwość przyjrzenia się jego intencjom. Na tej kartce papieru zapisał: "Przegub [=] oddychanie w głosie". Możemy sobie wyobrazić, że chciał, aby ruchy przegubu dłoni naśladowały sposób oddychania przez śpiewaka. 

Chopin nie powiedział nam wiele o swoim sposobie gry. Jego metoda została pozostawiona w szkicach. Dużo powiedzieć nam mogą jednak jeszcze instrumenty, na których grał. 

Mechanizm młoteczkowy fortepinu (1843)The Fryderyk Chopin Institute

Rozumienie fortepianu

Dogłębne zrozumienie fortepianu stało się kluczowym czynnikiem sukcesu kompozytorskiego Chopina. Jego utwory są dostępne dla amatorów i atrakcyjne dla profesjonalistów. Zarówno jedni, jak i drudzy uznają je za bardzo wygodne i satysfakcjonujące do wykonywania. 

Ponieważ Chopin tak dogłębnie rozumiał instrumenty, na których grał, wykonywanie jego muzyki na instrumentach zbudowanych za jego życia albo ich współczesnych kopiach daje pianistom szczególnie interesujący wgląd w jego muzykę. 

Fortepian skrzydłowy Erard, 1849The Fryderyk Chopin Institute

Pleyel, Erard i Broadwood

Chopin najlepiej znał instrumenty Pleyela, Erarda i Broadwooda. To Pleyel jednak zaskarbił sobie przyjaźń Chopina. 

Fortepian skrzydłowy Pleyel, ok. 1854The Fryderyk Chopin Institute

Ulubiona marka

Chopin posiadał instrumenty Pleyela, grał na nich na występach publicznych i w prywatności swoich mieszkań. Zabierał je także ze sobą w swoje podróże. Fortepiany Pleyela stanowiły integralną część procesu twórczego Chopina. 

Fortepian skrzydłowy Buchholtz, ok. 1825-1826, kopiaThe Fryderyk Chopin Institute

Tajemnica warszawskiego fortepianu Chopina

Rekonstrukcja warszawskiego fortepianu Chopina zbudowanego przez warszawskiego fortepianmistrza Fryderyka Buchholtza pozwoliła nam usłyszeć dźwięk instrumentu, który towarzyszył powstawaniu koncertów fortepianowych Chopina. 

Żaden ze znanych nam dzisiaj instrumentów Buchholtza zbliżonych do tego, który należał do Chopina, nie zachował się do naszych czasów w dobrym stanie. Żebyśmy mogli poznać brzmienie warszawskiego fortepianu Chopina, trzeba było wykonać jego rekonstrukcję. 

Instrument ten otwiera przed nami wyjątkową możliwość lepszego zrozumienia muzyki stworzonej przy nim przez jego mistrza.  

Autorzy: artykuł

Paweł Siechowicz (Narodowy Instytut Fryderyka Chopina)

Twórcy wszystkich multimediów
Pokazane artykuły w niektórych przypadkach mogły zostać przygotowane przez firmy niezależne, dlatego nie zawsze będą zgodne z poglądami wymienionych poniżej instytucji, które dostarczyły te materiały.
Odkryj więcej

Interesuje Cię temat Sztuki sceniczne?

Otrzymuj aktualności w spersonalizowanym newsletterze Culture Weekly

Wszystko gotowe

W tym tygodniu otrzymasz swój pierwszy newsletter Culture Weekly.

Strona główna
Odkrywaj
Zagraj
W pobliżu
Ulubione