Dzięki: The Fryderyk Chopin Institute
Paweł Siechowicz
Portret podwójny II, studium przygotowawcze do obrazu Szopen (1899), autor: Wojciech WeissThe Fryderyk Chopin Institute
Uchwycić muzykę Chopina
Wojciech Weiss to polski malarz i synestetyk, który na przełomie XIX i XX wieku podjął próbę uchwycenia w pojedynczym portrecie wyrazowej siły muzyki Chopina. Pragnął znaleźć dla niej odpowiedni obraz. Zachowane szkice pokazują, jak jego wyobraźnia balansowała na cienkiej granicy pomiędzy przedstawieniowością i abstrakcją.
Kobieca obecność
Jednym z pomysłów Weissa było przedstawienie kompozytora w towarzystwie kobiety. Kobieca obecność symbolizowała muzę inspirującą artystę do tworzenia.
Wymowny pejzaż
Innym pomysłem było znalezienie wymownego pejzażu, który rezonowałby z ekspresją muzyki Chopina. Możemy tutaj zobaczyć ukośne linie przedstawiające ulewny deszcz. Widok ten bywa często łączony z Preludium Des-dur Fryderyka Chopina.
Pouszkiwanie formy (1899), autor: Wojciech WeissThe Fryderyk Chopin Institute
W poszukiwaniu formy
W szkicach Weissa ekspresyjne obrazy wyłaniają się z gmatwaniny falistych linii.
Możemy tutaj dostrzec profil Chopina, łatwo rozpoznawalny ze względu na charakterystyczny kształt jego nosa.
Ponad nim możemy rozpoznać sylwetkę pianisty siedzącego przy instrumencie.
Chopin I (1899), autor: Wojciech WeissThe Fryderyk Chopin Institute
En face
Niektóre ze szkiców Weissa ukazują poszukiwania wyrazu twarzy, który byłby w stanie powiedzieć patrzącemu coś o życiu wewnętrznym kompozytora.
Chopin III (1899), autor: Wojciech WeissThe Fryderyk Chopin Institute
W tym szkicu ekspresyjne linie unoszące się nad głową Chopina możemy odczytać jako gmatwaniną myśli i uczuć, które artysta opanowuje, żeby stworzyć dzieło sztuki.
Chopin IV (a, b, c) Chopin IV (a, b, c) (1899), autor: Wojciech WeissThe Fryderyk Chopin Institute
W tym wizerunku widzimy twarz Chopina ponad łukowatymi liniami stanowiącymi ślad ruchu rąk pianisty na klawiaturze.
Chopin II (a, b) Chopin II (a, b) (1899), autor: Wojciech WeissThe Fryderyk Chopin Institute
Czy odważysz się spojrzeć w oczy kompozytorowi zatopionemu całkowicie w akcie tworzenia?
Portret podwójny I, studium przygotowawcze do obrazu Szopen (1899), autor: Wojciech WeissThe Fryderyk Chopin Institute
Tajemnicza muza
Kim jest kobieta towarzysząca Chopinowi w niektórych szkicach?
Czy jest to George Sand, towarzyszka najlepszych lat twórczej aktywności Chopina?
Studia do obrazu Szopen Studia do obrazu Szopen, recto (1899), autor: Wojciech WeissThe Fryderyk Chopin Institute
Czy jest to słuchacz, dla którego on gra i tworzy?
A może jest to sama muzyka, w której Chopin zatapia się wszystkimi swoimi zmysłami?
Chopin IV (a, b, c) Chopin IV (a, b, c), verso (1899), autor: Wojciech WeissThe Fryderyk Chopin Institute
Obraz muzyki
Niektóre szkice ukazują bliską łączność pomiędzy ekspresyjnymi, falistymi liniami i dźwiękami muzyki.
Możemy tutaj zobaczyć żałobne dzwony wyłaniające się spośród falistych linii unoszących się nad zapisem nutowym. Czy są to dzwony Chopinowskiego marsza żałobnego?
Natchnienie Chopina (1899), autor: Wojciech WeissThe Fryderyk Chopin Institute
Inny szkic widzimy symbole nut wplecione w otaczające kompozytora faliste linie.
Chopin - geniusz, studium do obrazu Szopen (1899), autor: Wojciech WeissThe Fryderyk Chopin Institute
Doświadczenie synestetyczne
Weiss był synestetykiem, co oznacza, że w sposób naturalny kojarzył ze sobą dźwięki i kolory. Możemy tutaj zobaczyć, że jego wybór kolorów zdominowany został przez błękity i fiolety rozjaśnione miejscami kontrastującymi żółciami.
Studium do obrazu Szopen (1899), autor: Wojciech WeissThe Fryderyk Chopin Institute
Olej ten stanowi najbliższe przybliżenie kolorów, które mógł wykorzystać Weiss w tworzeniu swojego obrazu.
Jeśli przypatrzymy się bliżej, zauważymy jak faliste linie przemieniają się dzięki użyciu koloru.
Reprodukcja zaginionego obrazu Szopen (1899), autor: Wojciech WeissThe Fryderyk Chopin Institute
Utracony obraz
Szopen Weissa znany jest dzisiaj jedynie z archiwalnej fotografii. Nie znamy jego kolorów, choć wiemy, że robiły wielkie wrażenie na krytykach sztuki.
Który kolor wybrałbyś, kierując się własnym doświadczeniem muzyki Chopina?
Wystawa została stworzona na podstawie artykułu Macieja Janickiego i not katalogowych Renaty Weiss opublikowanych w: Maciej Janicki (red.), Niepokój i poszukiwanie. Polscy i norwescy twórcy czasu przełomów, Warszawa 2016.
Interesuje Cię temat Visual arts?
Otrzymuj aktualności w spersonalizowanym newsletterze Culture Weekly
Wszystko gotowe
W tym tygodniu otrzymasz swój pierwszy newsletter Culture Weekly.